آیا دنباله‌دارها حیات را به زمین آوردند؟

MacTavish · 29/1/20

بیگ بنگ: بتازگی تیمی از اخترشناسان به منظور درک چگونگیِ ایجاد مولکول‌های فسفردار در مناطق ستاره‌زایی، به تجزیه و تحلیل مشاهدات تلسکوپ آلما پرداختند و نشانه‌های فسفر را از زایشگاه‌های ستاره‌ای تا دنباله‌دار‌های منظومه شمسی بررسی کردند.

به گزارش بیگ بنگ، فسفر یکی از عناصر لازم برای شکل‌گیری حیات است. در همین راستا اخترشناسان، منطقۀ ستاره‌زایی بنام «AFGL 5142» را بررسی کردند. همچنین آنها با استفاده از داده‌های مدارگرد روزتا به تحلیل دنباله‌دار چوریوموف پرداختند. مشاهدات گویای آن بود که مولکول‌های فسفردار با شکل‌گیری ستاره‌های غول‌پیکر به وجود می آیند. جریان گاز از ستاره‌های غول‌پیکر جوان، باعث ایجاد ِ شکاف‌هایی در ابرهای میان ستاره‌ای می‌شود. مولکول های فسفردار در دیواره‌های شکاف و در اثر فعالیت تکانه‌ها و تابشِ حاصل از ستاره‌های نوزاد به وجود می آیند. فسفر مونوکسید فراوان‌ترین مولکول فسفردار در این دیواره‌ها است.

محققان معتقدند اگر دیواره‌ها دچار فروپاشی شده و ستاره‌ای پدید آید، به ویژه ستاره‌ای کوچکتر از خورشید، فسفر مونوکسید می‌تواند منجمد شده و در دانه‌های غبارآلود یخی به دام بیفتد که اطراف ستارۀ جدید هستند. حتی قبل از اینکه آن ستاره به طور کامل شکل گرفته باشد، آن دانه‌های غبارآلود می‌توانند گرد هم آمده و سنگ‌ها یا دنباله‌دارهایی را به وجود بیاورند؛ این دنباله‌دارها میتوانند فسفر مونوکسید را حمل کنند و نقش احتمالی برای پخش و گسترش حیات داشته باشند. از آنجایی که به احتمال زیاد دنباله‌دارها مقادیر عظیمی از ترکیبات آلی را با خود به زمین آوردند، فسفر مونوکسیدِ یافت شده در دنباله‌دار چوریوموف، رابطۀ میان دنباله‌دارها و حیات در زمین را قوت می‌بخشند.

دنباله‌دار یک جرم یخی است که غبار و گاز درون خود را بیرون می‌پاشد. بیشتر دنباله‌دارها در مدار بیضی شکل بزرگی به دور خورشید در گردش هستند. هر دنباله‌دار از یک هسته جامد سنگی که توسط ابری به نام گیسو احاطه شده، تشکیل می‌شود. دنباله‌دارها دارای یک یا دو دم نیز هستند. اما هیچ جای واضحی روی هستۀ دنباله‌دارها وجود ندارد که منشاء دم آنها را نشان دهد. یکی از بهترین تصاویر از جت‌های در حال انتشار این عکس است که فضاپیمای رباتیک روزتا در سال ۲۰۱۵ ثبت کرده است. این فضاپیما از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ به دور دنباله‌دار چوریوموف، چرخید و تصاویر زیادی گرفت.

این عکس توده‌های گاز و غبار را نشان می‌دهد که از مکان‌های مختلف هستۀ دنباله‌دار با نزدیکی‌اش به خورشید و در اثر حرارت آزاد می‌شوند. این دنباله‌دار دارای دو لوب برجسته است؛ لوب بزرگتر حدود ۴ کیلومتر وسعت دارد و لوب کوچکتر به وسعت ۲.۵ کیلومتر توسط یک گردن باریک به آن متصل شده است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که تبخیر باید درون سطح دنباله‌دار رخ دهد تا جت‌هایی از غبار و یخ را به وجود آورد که بتوانیم آنها را در سطح ببینیم. دنباله‌دار ۶۷P در هر یک از چرخش‌های ۶.۴۴ ساله‌اش به دور خورشید، حدود یک متر از شعاعش را با انتشار جت‌ها از دست می‌دهد؛ این نرخ دنباله‌دار را ظرف هزاران سال کاملا تخریب می‌کند. در سال ۲۰۱۶، ماموریت روزتا با یک برخورد کنترل شده به سطح دنباله‌دار به پایان رسید. جزئیات بیشتر این پژوهش در ماهنامه انجمن نجوم سلطنتی منتشر شده است.