علل خون‌دماغ شدن و راه‌های درمان و پیشگیری

Mahta.ra · 24/1/20

اگرچه خونریزی بینی به خصوص در شب می‌تواند دردسرساز باشد اما علت این خونریزی‌ها معمولا خطرناک نیستند.

خونریزی بینی یا به اصطلاح عامیانه‌تر "خون دماغ" شدن یک عارضه شایع است و اکثر افراد حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌اند. اصطلاح پزشکی برای خونریزی بینی "اپیستاکسی" بوده و خشکی هوا از علل معمول خونریزی بینی در شب به شمار می‌رود.

همچنین این عارضه در کودکان معمولا به دلیل وارد کردن انگشت‌شان به داخل بینی به دفعات بیشتری رخ می‌دهد.

در این مقاله علل اصلی خونریزی بینی، مراحل توقف خون ریزی و راه‌های جلوگیری از آن مطرح شده که در ادامه‌ خواهید خواند:

علل خونریزی بینی چیست؟

داخل بینی با مخاط، نوعی بافت مرطوب و ظریف با تعداد زیادی عروق خونی نزدیک به سطح پوشیده شده است که حتی آسیب‌های جزیی به این بافت می‌تواند باعث خونریزی‌هایی شود که گاهی شدید هستند. این نوع خونریزی‌ها، خون دماغ قدامی نامیده می‌شود که رایج‌ترین نوع بوده و معمولا جدی نیست. خون دماغ های قدامی در جلوی بینی شروع می‌شود، جایی که مخاط بیشتر در دسترس بوده و خون از سوراخ‌های بینی بیرون می‌ریزد. این خونریزی معمولا از تیغه‌ بینی که دیواره‌ای نازک بین دو طرف بینی است، بیرون می‌آید.

خونریزی عقبی بینی که نادرتر است می‌تواند علل جدی‌تری داشته باشد. این نوع خونریزی در انتهای مجرای بینی نزدیک به گلو شروع می‌شود. در خونریزی عقبی بینی، خون معمولا از یک شریان بزرگتر و عمیق تر آمده و ممکن است از طریق گلو یا حفره‌های بینی جریان یابد. کودکان کمتر این نوع از خونریزی بینی را تجربه می‌کنند. در صورتی که فردی مشکلاتی نظیر فشار خون بالا یا اختلال خونریزی داشته باشد، احتمال بیشتری برای تجربه این نوع خون دماغ دارد.

علل خونریزی بینی در شب

شایع‌ترین علل و عوامل خونریزی بینی در شب عبارتند از:

۱. آب و هوای خشک یا محیط خانه

هوای خشک می‌تواند باعث ترک خوردن پوست ظریف داخل بینی و ایجاد خونریزی شود. با تغییر فصل نیز خونریزی بینی افزایش می‌یابد زیرا بافت بینی هنوز با افزایش یا کاهش رطوبت در آب و هوای جدید سازگار نشده است.

در ماه‌های سردتر هوای داخل خانه را گرم نگه دارید و رطوبت را در محیط خانه حفظ کنید.

۲. سرماخوردگی و آلرژی‌ها

عفونت‌ها و سرماخوردگی‌های رایج و سایر مشکلات تنفسی فوقانی می‌تواند به مخاط بینی رسیده و منجر به عطسه‌ها و خونریزی‌های مکرر بینی شود. واکنش‌های آلژریک نیز می‌تواند اثرات مشابهی داشته باشد زیرا می‌تواند باعث علاقه‌مند داخل بینی شده و به ویژه‌ اگر علائم در شب تشدید شود، خطر خونریزی بینی را افزایش دهد. همچنین احتقان بینی باعث عریض شدن عروق خونی و آسیب پذیرتر شدن آنها در برابر جراحت‌ها شود.

۳. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

ممکن است فردی با مواد شیمیایی موجود در هوای آلوده یا محیط کار مواجه شود. این مواد شیمیایی می‌تواند باعث علاقه‌مند یا آسیب داخل بینی و در نهایت خونریزی بینی شود.

۵. داروها

برخی از داروها در توانایی خون در انعقاد، تداخل ایجاد می‌کنند. این داروها شامل ‌رقیق کننده‌های خون یا ضد انعقادها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن هستند. هر شخصی که هر یک از این انواع داروها را مصرف کند، ممکن است در معرض خطر بالاتری از خونریزی بینی قرار بگیرد. خونریزی بینی هم چنین یکی از عوارض جانبی برخی از اسپرهای بینی مانند اسپرهای حاوی استروئیدها برای درمان آلرژی‌ها است. هنگام استفاده از اسپرهای بینی با دقت دستورالعمل‌های آن را دنبال کنید تا خطر خونریزی بینی و سایر عوارض جانبی آن را کاهش دهید.

در عین حال برخی از داروهای هومیوپاتی و مکمل‌های غذایی نیز حاوی مواد شیمیایی هستند که باعث خون ریزی‌های طولانی می‌شود. موادی همچون مریم گلی قرمز، جینسینگ ماده و انواع دیگر جینسینگ‌، بابونه گاوی، سیر، زنجبیل، کهن دار و ویتامین E می‌توانند این اثرات را داشته باشند.

راه‌های درمان خونریزی بینی در خانه

مراحل زیر را می‌توان برای توقف اغلب خونریزی‌های بینی انجام داد:

ــ کودکان بزرگتر و بزرگسالان باید فین کنند تا لـ*ـخته‌هایی را که ممکن است در حفره‌های بینی شان ایجاد شده باشد، خارج کنند. البته این مرحله ممکن است خونریزی را موقتا افزایش دهد. انجام این مرحله برای کودکان کوچک‌تر ضروری نیست.

ــ بنشینید و کمی از کمر خم شوید. از دراز کشیدن یا کج کردن سر به سمت پشت خودداری کنید چرا که این کار می‌تواند باعث بلع خون و خفگی یا استفراغ شود.

ــ قسمت نرم سوراخ‌های بینی را از قسمت پایه بینی فشار دهید. فشار را به هر دو طرفین بینی وارد کنید. توجه داشته باشید که فشار دادن قسمت استخوانی و سفت بینی، خونریزی بینی را متوقف نخواهد کرد.

ــ کودکان باید مسدود کردن حفره‌های بینی خود را از طریق فشار دادن بینی تا پنج ‌دقیقه به طور مداوم انجام دهند. بزرگسالان همین عمل را باید برای ۱۰ ‌دقیقه انجام دهند. به یاد داشته باشید که در زمان انجام این مرحله از طریق دهان تنفس کنید.

ــ اعمال یک کمپرس آب سرد یا یخ به پل بینی می‌تواند با منقبض کردن عروق خونی، خونریزی را کاهش دهد.

ــ در صورتی که خونریزی متوقف نشد همین مراحل ذکر شده را دوباره تکرار کنید. این بار فشار را برای حداقل ۳۰ ‌دقیقه اعمال کنید.

راه‌های پیشگیری از خونریزی بینی

برای پیشگیری از خون دماغ شدن:

ــ از دست کاری بینی خود اجتناب کنید

ــ به آرامی بینی خود را فین کنید

ــ در زمستان در صورتی که هوای محیط خشک است از یک دستگاه بخور (مرطوب کننده هوا)‌ استفاده کنید

ــ قبل از خواب مقدار کمی از ژل بینی یا وازلین داخل حفره‌های بینی بمالید

ــ به منظور جلوگیری از استنشاق مواد شیمیایی و سایر علاقه‌مند کننده‌ها از تجهیزات محافظتی استفاده کنید

زمان مناسب مراجعه به پزشک

مردم اغلب ممکن است خونریزی بینی را به راحتی و به سرعت در خانه درمان کنند. با این حال پزشکان توصیه می‌کنند در صورتی که خون زیادی را از دست می دهید یا در موارد زیر به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری بروید:

ــ دچار تنگی نفس شده‌اید

ــ رنگ پریده، خسته یا دچار حواس پرتی شده‌اید

ــ خونریزی از مناطق دیگر نشات گرفته یا کبودی‌های متعدد در پی دارد

ــ به تازگی عمل جراحی بینی داشته اید

ــ تومور بینی دارید

ــ علائم جدی دیگری مانند درد قفسه سـ*ـینه دارید

ــ دارای ترشحات بد بو از بینی هستید

ــ در صورتی که مراحل ذکر شده برای توقف خونریزی بینی را انجام داده‌اید ولی خونریزی متوقف نشده است

همچنین افرادی که داروهای وارفارین، کلوپیدوگرل، دابیگاتران، ریواروکسابان و فونداپارینوکس مصرف می‌کند و نمی‌تواند خونریزی بینی خود را متوقف کنند باید به پزشک مراجعه نمایند.