چرا کودک‌تان رشد نمی‌کند؟

Mahta.ra · 22/1/20

خوب وزن نگرفتن کودکان مشکلی رایج است که عموما مادر متوجه آن می‌شود یا پزشک تشخیص می‌دهد که روند رشد کودک طبیعی نیست و طبق الگوی نرمال پیش نمی‌رود.

چه زمانی وزن نگرفتن کودک، نگران کننده است؟

معمولا روالی که وزن به طور تدریجی طی می‌کند مهم‌تر از یک کاهش وزن به تنهایی است. وزن باید نسبت به قد سنجیده شود تا مطمئن شوید که کودک در مقایسه با قدش، خوب وزن می‌گیرد. این ارتباط میان قد و وزن، در یک چارت مشخص شده است.

گاهی بچه‌ها به دلیل جنب و جوش و تحرک زیاد، وزن کم می‌کنند. در چنین شرایطی وزن‌شان ممکن است نسبت به قد آنها افت کند اما کودک همچنان با سرعت نرمالی متناسب با سن خود، به وزن گیری‌اش ادامه می‌دهد.

وقتی افت قابل توجهی در وزن کودک روی می‌دهد می‌تواند نگران کننده باشد. در این مواقع کودک باید تحت معاینات پزشکی قرار بگیرد تا معلوم شود آیا این افت وزن به اندازه‌ای است که هشدار دهنده بوده و نیاز به اقدامات بعدی داشته باشد.

دلایل توقف رشد کودک

. شایع‌ترین علت بیش از 90 درصد از موارد توقف رشد کودک، عدم دریافت کالری کافیست. زمانی که کودک به علت‌های گوناگونی تمایلی به خوردن غذا ندارد یا وقتی که والدین کودک نمی‌دانند او به چه اندازه کالری نیاز دارد، روند وزن گیری کودک می‌تواند متوقف شود. این اتفاقی است که اغلب در مورد کودکان نوپا که فعال‌ترند و همچنین بچه‌هایی که بد غذا هستند روی می‌دهد. درمورد کودکان کوچک‌تری که در ماههای اولیه‌ی زندگی خود هستند، کافی نبودن شیر مادر یا ترکیب نامناسب شیر خشک (درست آماده نکردن شیر خشک) می‌تواند علت رشد نکردن کودک باشد.

. گاهی پرستار کودک به دلیل مشکلات روحی و شخصی خود ممکن است به اندازه‌ی کافی به تغذیه‌ی کودک رسیدگی نکند. در مورد بچه‌های بزرگ‌تر یا نوجوان‌ها، محدودیت دریافت کالری می‌تواند باعث شود کودک تصور بدی از بدن خود پیدا کرده و دچار اختلالات روحی شود.

. اگر کودک دچار آلرژی دهانی یا مشکلی نورولوژیکی باشد نیز نمی‌تواند به خوبی غذا بخورد. چنین مشکلاتی می‌توانند توانایی بلع غذا را تحت تاثیر قرار دهد. بیماری فلج مغزی یا شکاف کام نیز می‌توانند جلوی تغذیه‌ی مناسب کودک را بگیرند.

. گاهی کودک به دلیل استفراغ‌های مکرر قادر به نگه داشتن غذا در معده نیست. استفراغ می‌تواند به علت ریفلاکس شدید در کودکی که دچار مشکلات نورولوژیکی است باشد که سبب کاهش قدرت و حجم عضلات شده و طیف گسترده‌ای از ناهنجاری‌ها را به بار می‌آورد. بیشتر نوزادانی که دچار ریفلاکس هستند بهبود پیدا می‌کنند و رشدشان بدون مشکل خاصی ادامه پیدا خواهد کرد. در موارد بسیار نادر، استفراغ‌های بیش از حد کودک می‌تواند به دلیل تنگ شدن خروجی معده باشد که تنگی دریچه‌ی پیلور نام دارد و ممکن است نیاز به بررسی‌های خاص پزشکی مانند سونورگرافی شکم داشته باشد.

. کودکی که به علت ضعف لوزالمعده نمی‌تواند غذا را به خوبی گوارش کند نیز نمی‌تواند وزن بگیرد. در چنین شرایطی، پدر و مادر اینگونه اعلام می‌کنند که مدفوع کودک، حجیم، کف مانند، شُل، بسیار بد بو و چرب است.

. اختلالاتی که مخاط روده را تحت تاثیر قرار می‌دهد مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون نیز می‌تواند موجب توقف رشد کودک شود. در بیماری سلیاک، علائم وقتی شروع می‌شوند که غذاهای حاوی گلوتن وارد رژیم غذایی کودک می‌شوند.

. در برخی موارد، کودک در اثر پُرکاری تیروئید می‌تواند زیاد کالری بسوزاند.

. کودک مبتلا به مشکل قلبی که منجر به نارسایی قلبی‌اش می‌شود نیز در صورت تحرک زیاد که مشکل تنفسی برایش ایجاد می‌کند، نمی‌تواند به خوبی تغذیه شود.

. در موارد نادر، نارسایی کلیوی یا سایر ناهنجاری‌های کلیه بر روند وزن گیری کودک اثر می‌گذارند ( و البته رشد قد) چون مکانیسم‌های خاصی از رشد را مختل می‌کنند.

. ضمنا بعضی از بچه‌ها ممکن است دچار اختلالات ژنتیکی داشته باشند که بر وزن گیری‌شان اثر می‌گذارد. تشخیص در چنین مواردی نیازمند ارزیابی‌های تخصصی پزشکی توسط پزشک است.
اگر نگران هستید که کودک‌تان به خوبی وزن نمی‌گیرد، باید این موضوع را با پزشک کودک‌تان مطرح کنید. ممکن است کودک به معاینه‌ی پزشکی دقیقی نیاز داشته باشد پزشک تشخیص دهد که علت وزن نگرفتن کودک شما به سادگی عدم دریافت کالری کافی نیست.

قد و وزن کودک شما باید به طور منظم پیگیری و طبق چارت کاملا کنترل شود. اگر با علائمی چون خستگی، رنگ پریدگی، لاغری زیاد پاها، شل شدن پوست روی بازوها و رانها و از دست دادن چربی روی گونه‌ها روبرو شدید هر چه زوتر کودک را به پزشک برسانید تا از جهت کم خونی، وضعیت تغذیه‌ای و عملکرد کلیه‌ها بررسی شود.

بر اساس ارزیابی‌های بالینی ممکن است آزمایشات بیشتری صورت بگیرد تا احتمال بیماری سلیاک، بیماری کرون و یا کمبود آنزیم‌های لوزالمعده بررسی شود.

بیشتر بچه‌ها برای حفظ روند وزن گیری نیاز به افزایش دریافت کالری دارند که می‌تواند به صورت افرودن چربی، قند و یا شیرهای مکمل به رژیم غذایی کودک باشد. جالب است بدانید بعد از شش ماهگی، برای رشد کودک تنها به 5 تا 10 درصد از کل کالری دریافتی نیاز است.

کودکی که با وجود افزایش دریافت کالری همچنان وزن نمی‌گیرد باید در بیمارستان بسـ*ـتری شود تا بررسی‌های دقیق پزشکی و تخصصی انجام شود.

داروهای خاصی که اشتها را علاقه‌مند می‌کنند برای برخی از کودکان موثرند. اصلاح تغذیه‌ای به صورت رژیم غذایی بدون گلوتن برای بچه‌هایی که بیماری سلیاک دارند لازم است و برای کمک به آنزیم‌های لوزالمعده ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌هایی باشد که توسط پزشک تجویز می‌شود.