علت سوزن‌سوزن شدن صورت و درمان آن

Mahta.ra · 21/1/20

احساس ناگهانی گزگز شدن یا سوزن سوزن شدن در دست‌ها و پا‌ها و یا صورت نسبتا شایع است. سوزن سوزن شدن در قسمتی از بدن می‌تواند نتیجه‌ی طولانی مدت خوابیدن روی آن قسمت از بدن یا زیاد نشستن در یک وضعیت باشد.

احساس کرختی یا همان خواب رفتگی که در پزشکی به آن «پارستزیا» می‌گویند، معمولا در اثر تروما یا آسیب به سیستم عصبی محیطی ایجاد می‌شود. سیستم عصبی محیطی یا PNS جزئی از سیستم عصبی است که مغز را به واسطه‌ی شبکه‌ای از فیبر‌های عصبی به انـ*ـدام‌های گوناکون بدن متصل می‌کند. سیستم عصبی محیطی، اطلاعات را به صورت پیام‌ها یا سیگنال‌های عصبی جابجا می‌کند.

وقتی یک عصب، فشرده می‌شود، انتقال سیگنال‌ها ممکن است به تاخیر بیفتد، کُند شده و یا مختل شود و بر قابلیت مغز در تفسیر سیگنال‌ها و ارسال جواب اثر بگذارد. برای غلبه بر این پدیده، مغز با مرتبط کردن این احساس با کرختی و سوزن سوزن شدن، واکنش نشان می‌دهد. این‌ها اولین علائم آسیب یک عصب هستند.

بی‌حسی ملایم و موقتی که با «احساس سوزن سوزن شدن» شناخته می‌شود، به محض برطرف شدن فشار وارد بر عصب، رفع خواهد شد. در پارستزیای موقتی که معمولا ناشی از فشاری ملایم بر عصب است، علائم خود به خود ناپدید می‌شوند.

در بیمارانی که دچار اختلالات نورولوژیکی یا بیماری‌های مزمن دردناک مانند فیبرومیالژیا هستند، تشخیص علت سوزن سوزن شدن معمولا دشوار است، اما در مورد بی‌حسی و سوزن سوزن شدن صورت، علت نسبتا مشخص است.

تقریبا در تمام آسیب‌های صورت، عصب تری ژمینال از نظر مکانیکی تحت فشار قرار گرفته، کشیده شده و یا ملتهب می‌شود. بی‌حسی صورت بر پوست ناحیه‌ی صورت به صورت سوزن سوزن شدن یا احساس خزیدن چیزی روی صورت بروز می‌کند که اغلب در مراحل اولیه بدون درد است. اما اگر واضح‌ترین علامت، درد در صورت باشد این اختلال، تری ژمینال نورالژیا نام دارد که یک اختلال نورولوژیکی مربوط به عصب تری ژمینال است.

چه عواملی سبب سوزن سوزن شدن صورت می‌شوند؟

بی‌حسی صورت یک بیماری نیست، اما علامتی از بیماری‌هایی می‌تواند باشد که به عصب آسیب زده یا عملکرد آن را مختل می‌کنند. بی‌حسی صورت می‌تواند ناشی از عوارض زیر باشد:

یک بیماری روانپزشکی
آسیب به قسمت بالایی نخاع یا بخش پشتی ساقه‌ی مغز
کم آبی حدود ۵ تا ۶ درصد
جریان نامناسب خون
کمبود ویتامین B۶
افرادی که مدتهاست همودیالیز می‌شوند
بارداری و شیردهی
دارو‌هایی مانند پنی سیلامین، ایزونیازید یا فنلزین
سکته مغزی
میلیت عرضی
انسفالیت
آسیب به قسمت دندان و صورت
فشار عصب تری ژمینال
سارکوئیدوز
اختلال خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و ...
عفونت‌هایی مانند شینگلز، هپاتیت C، HIV، لپروزی یا همان جذام و ...
بیماری‌های مغز استخوان
قرار گرفتن در معرض سموم مانند فلزات سنگین
الکلیسم
ام اس
آنوریسم مغزی
تومور یا ضایعه‌ای عروقی
دیابت

علائم و نشانه‌های بی‌حسی صورت چیست؟

احساس کرختی و سوزن سوزن شدن صورت ممکن است با علائم زیر همراه باشد:

حساس شدن پوست در ناحیه‌ی صورت
دردی که گهگاه بروز می‌کند

بی‌حسی صورت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ارزیابی سابقه‌ی پزشکی بیمار، مهم‌ترین ابزار برای تشخیص علت اصلی مشکل است. بیماران گوناگون ممکن است از دست دادن حساسیت یا هر آسیب نورولوژیکی دیگری را به صورت احساس سوزن سوزن شدن گزارش و تفسیر کنند. در اینجا هدف، تشخیص نواحی است که حس خود را از دست داده‌اند و نواحی اطرافی که احتمال داده می‌شود آسیب عصب در نقطه‌ای خاص روی داده باشد.

پزشک ممکن است برای محرز شدن علت، روش‌های زیر را توصیه کند:

ام آر آی یا سی تی اسکن در صورت مظنون بودن به سکته مغزی
آزمایش خون در صورتی که علت، یک بیماری پنهان باشد
ارجاع به روانپزشک در صورتی که علت، یک عارضه‌ی روانی باشد

درمان پزشکی سوزن سوزن شدن صورت چیست؟

درمان پارستزیا بستگی به علت این عارضه دارد. پارستزیا در موارد خفیف، که دردی وجود ندارد یا بسیار اندک است، خطرناک نبوده و خود به خود رفع خواهد شد. اما بیمارانی که دچار عوارض شدید همراه با درد هستند نیاز به اقدام پزشکی دارند. نورلوژیست یا همان پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند برای کاهش احساس سوزن سوزن شدن، کورتیکواستروئید تجویز نماید.

اگر اضطراب شدید، حملات پانیک و یا عارضه‌ای روانی، علت بی حسی صورت یا سوزن سوزن شدن صورت‌تان باشد، پزشک‌تان احتمالا شما را به روانشناس ارجاع خواهد داد.

راهکار‌های طبیعی رفع سوزن سوزن شدن صورت

رفتار درمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی (CBT) مبتنی بر آموزش‌های حسی است که می‌توانند کمک کنند بیمار، تغییرات و تناوب‌های انتقال پیام‌های عصبی را بفهمد. دوباره آموزش دیدن در مورد احساسات به بیمار کمک می‌کند گیرنده‌های حسی‌اش را دوباره بشناسد.

مدیتیشن ذهن آگاهانه

مدیتیشن ذهن آگاهانه، توجه حواس موجود در مدیتیشن را با تعمق و تفکر نسبت به خود در زمان حال تلفیق می‌کند. ذهن آگاهی و پذیرش، بدون اینکه جایی برای افکار قضاوتگر وجود داشته باشد کمک‌تان می‌کند ذهن‌تان را آرام کنید، استرس را مهار کنید و واکنش بدن‌تان را کنترل نمایید.

ذهن آگاهی می‌تواند کمک‌تان کند دریافت‌تان از درد تسکین بیابد و ضمنا علائم افسردگی را کاهش بدهید. هر چند ارتباط مستقیمی میان سوزن سوزن شدن صورت و درمان با مدیتیشن وجود ندارد، اما مدیتیشن ذهن آگاهانه برای کنترل استرس و افسردگی موثر است و هر دوی این عوامل می‌توانند علت بی‌حسی صورت باشند.

مکمل ویتامین B۶ مصرف کنید

کمبود ویتامین B۶ یا پیریدوکسین با آسیب عصب و بی‌حسی مرتبط است که می‌توان با مصرف مکمل آن را برطرف کرد. مصرف مکمل پیریدوکسین، لازم است، زیرا بدن، توانایی سنتز آن را ندارد یعنی نمی‌تواند خودش این ویتامین را تولید کند. کمبود ویتامین B۶ می‌تواند در افراد بزرگسال سبب گزگز شدن در دست‌ها و پا‌ها و در نهایت صورت شود. برای مصرف مکمل ویتامین B۶ ابتدا از پزشک خود اجازه بگیرید.

شیر زردچوبه بنوشید

زردچوبه دارای پلی فنول بسیار مفیدی به نام کورکومین است که با خاصیت ضد التهابی که دارد کمک می‌کند بی‌حسی صورت‌تان رفع شود. آسیب عصب محیطی ابتدا به صورت درد و گزگز در فیبر‌های حسی بروز می‌کند. با آسیب دیدن فیبر‌های عصبی، فرایند‌های بیولوژیکی گوناگونی به جریان می‌افتند و آسیب به صورت درد، گزگز شدن و بی‌حسی ظاهر می‌شود. استرس اکسیداتیو و التهاب از بسیار فرایند‌هایی هستند که منجر به آسیب عصب می‌شوند.

خاصیت ضد التهابی کورکومین می‌تواند از تولید مولکول‌هایی که التهاب ایجاد می‌کنند کم کرده و فعالیت آنتی اکسیدانی آن نیز به خنثی کردن اثر استرس اکسیداتیو که سبب درد و گزگز در عصب تحت فشار می‌شوند کمک می‌کند.

یک تکه‌ی دو سانتیمتری از زردچوبه را در قابلمه‌ای کوچک قرار دهید و تقریبا ۲۵۰ میلی لیتر شیر به آن اضافه کنید. اجازه دهید این ترکیب ۱۵ دقیقه بجوشد. شیر را صاف کرده و بنوشید. هر روز این کار را انجام دهید.

عصاره جینکوبیولبا مصرف کنید

جینکوبیولبا گیاهی با خواص درمانی گوناگون است که با آنتی اکسیدان‌هایی که دارد با استرس اکسیداتیو مبارزه کرده و از آسیب عصب می‌کاهد. ارزش پزشکی این گیاه از توانایی آن در پیشگیری از آسیب‌های مرتبط با اکسیداسیون ناشی می‌شود. مطالعه‌ای اثرات عصاره جینکوبیولبا بر بی‌حسی و سوزن سوزن شدن مرتبط با فشردگی عصب را مورد آزمایش قرار داد و دریافت این گیاه می‌تواند پارستزیا را مهار کرده و ضمنا پروسه‌ی التیام عملکرد حرکتی را بعد از آسیب عصب صورت سرعت ببخشد.

عوارض

سوزن سوزن شدن با بسیاری از بیماری‌ها مرتبط است. بی‌حسی‌های طولاتی مدت در صورت می‌تواند منجر به عوارض شدیدی شود، به همین دلیل، درمان مناسب برای کاهش هر گونه خطر احتمالی لازم است: