دندانپزشکی کودکان؛ باید و نباید‌های آن

Mahta.ra · 19/1/20

رسیدگی مرتب به سلامت دندان‌ها از نکاتی است که همه باید آن را جدی بگیرند. هر شخص در طول عمر خود دو سری دندان دارد. دندان‌های شیری که حدودا از ۶ ماهگی تا ۳ سالگی در دهان رشد می‌کنند و دندان‌های دائمی که از سن ۶ تا ۱۲ سالگی به مرور جای دندان‌های شیری را می‌گیرند.

بنا بر آمار‌های موجود پوسیدگی دندان کودکان رو به افزایش است و همین موضوع اهمیت مراقبت‌های ویژه از دندان‌های کودکان را بیشتر می‌کند. این که با فکر کنید، چون دندان‌ها شیری هستند و موقتی، پس نیازی به رسیدگی ندارند، کاملا اشتباه است. در این مطلب بایدها و نبایدهای دندانپزشکی کودکان را می‌خوانید.

وظایف مهم دندان‌های شیری چیست؟

دارای نقش اساسی در جویدن، تغذیه و سلامت عمومی
حفظ زیبایی، تلفظ صحیح کلمات و کمک به سلامت روحی و روانی کودک
حفظ فضای لازم جهت رویش دندان‌های دائمی و در نهایت جلوگیری از به هم‌ریختگی دندان‌ها و کاهش نیاز به درمان‌های ارتدونسی

روش‌های نگهداری صحیح از دندان‌های شیری

تغذیه صحیح

کودکان نباید مواد قندی چسبنده مانند شکلاتها، تافی‌ها، آدامس‌ها را بیش از یک وعده در روز مصرف نمایند. همچنین پس از خوردن این مواد باید دندان‌های خود را به خوبی مسواک بزنند.
والدین سعی کنند تا مواد قندی لازم برای بدن کودک را همراه مواد غذایی اصلی به آن‌ها بدهند.
کودکان باید شیر و لبنیات و میوه و سبزیجات تازه و مواد غذایی حاوی فلوراید مانند ماهی و چای را در برنامه غذایی خود داشته باشند.

مسواک زدن

والدین باید مسواک زدن را به عنوان یک عادت سالم از کودکی به فرزندان خود آموزش دهند تا کودکان هم هر شب با والدین خود مسواک بزنند.

روش صحیح مسواک زدن

مسواک خوب باید مو‌های صاف و یکنواخت داشته باشد. چنانچه مو‌های مسواک از حالت اولیه خارج شدند باید آن را عوض کرد.
برای هر مرتبه شستشو به اندازه یک نخود از خمیر دندان حاوی فلوراید را در مو‌های مسواک فرو ببرید.
برای اینکه تمام دندان‌ها مسواک شوند بهتر است همیشه به یک ترتیب مسواک بزنید مثلاً اول فک بالا از راست به چپ و بعد فک پایین از چپ به راست.
دندان‌های فک بالا را با حرکت مسواک از مجاور لثه به سمت پایین تمیز کنید.
با عمودی گرفتن مسواک و حرکت آن از بالا به پایین سطوح داخلی دندان‌های جلو را مسواک کنید.
سطوح جونده دندان‌های بالا را با عقب و جلو بردن مسواک تمیز کنید.
دندان‌های فک پایین را با حرکت مسواک از مجاور لثه به سمت بالا بشوئید.
پشت دندان‌های جلو را با عمودی گرفتن مسواک و حرکت آن از پایین به بالا تمیز کنید.
سطوح جونده دندان‌های پایین مثل فک بالا را با عقب جلو بردن مسواک، تمیز کنید.
هر نوبت مسواک زدن باید حداقل ۴ دقیقه به طول بیانجامد.
هر شب قبل از خواب و هر روز صبح بعد از صبحانه، باید دندان‌ها را مسواک زد.

استفاده از فلوراید

فلوراید باعث استحکام دندان‌ها شده و آن‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌کند.

محصولات مختلف فلوراید عبارتند از:

دهانشویه سدیم فلوراید: که در برخی مدارس ابتدایی جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان دانش‌آموزان به آن‌ها داده می‌شود.

ژل فلوراید: این ژل حاوی غلظت بیشتری از فلوراید است، به همین دلیل باید در مطب توسط دندانپزشک استفاده گردد.

استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید

مراجعه به دندانپزشک

هر ۶ ماه یک‎بار باید کودکان را برای چکاپ کامل دندان‌ها نزد دندانپزشک ببرید. دندانپزشک ممکن است بر اساس تشخیص خود، تاریخ ملاقات‌های متوالی بعدی را معین نماید. بررسی دندان‌های شیری توسط پزشک امری ضروری است که باید حتما به آن توجه شود چرا که وجود حفره یا سوراخ در دندان برای کودکان بسیار دردناک است.

دندانپزشک کودکان چه کار‌هایی انجام می‌دهد؟

معاینه و تشخیص سلامتی یا احتمال پوسیدگی دهان نوزادان و کودکان و مادر
مراقبت و پیشگیری از بروز پوسیدگی با استفاده از فلوراید، تمیز کردن مناسب دندان‌ها و همچنین توصیه‌های غذایی به مادر
ارائه مشاوره‌های تخصصی در رابـ*ـطه با عادات نامناسب مثل استفاده از پستانک یا مکیدن انگشت
تشخیص زودهنگام و درمان ناهنجاری‌های دندان با استفاده از ارتودنسی و اصلاح قرارگیری دندان‌ها
ترمیم و درمان پوسیدگی‌های دندان
تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به لثه و مشکلاتی مثل زخم ها، کوتاه بودن فرنوم، موکوسل و بیماری‌های پریودنتال کودکان
مراقبت و درمان آسیب‌های دهان و دندان مثل شکسته شدن و جابجایی دندان

نکاتی درباره‌ی مراجعه کودکان به دندانپزشکی

پدر و مادر‌ها می‌توانند به آرامش کودک خود کمک کنند و کاری کنند که به‌راحتی و بدون هیچ مشکلی با آن‌ها به دندانپزشکی برود. اگر کودک تجربه‌ی خوبی از دندانپزشکی داشته باشد، اعتمادش بیشتر شده و بدون ترس مراجعه خواهد کرد و با این کار عمر سلامت دندان در کودک افزایش خواهد داشت.

متخصصین کودکان آموزش‌های لازم را برای نوع برخورد با کودکان و روانشناسی آن‌ها دیده اند که در نتیجه در هر شرایطی و با توجه به رفتار کودک می‌توانند راه حل را تشخیص دهند و به خوبی با کودکان رفتار کنند.

این مسئله بر روی درمان و نتایج آن نیز به وضوح قابل مشاهده است. هر کودکی ممکن است واکنش و رفتار متفاوتی به دندانپزشکی داشته باشد و فقط متخصصین کودکان با توجه به آموزش‌هایی که دیده اند می‌توانند در هر شرایطی با کودک ارتباط برقرار کنند.

ترس از آمپول

یکی از مواردی که والدین همیشه نگران آن هستند آمپول بی‌حسی است. والدین نباید قبل از مراجعه به پزشک چیزی در این باره به کودک بگویند، زیرا دندانپزشک به جای لفظ آمپول از عباراتی مثل «یه نیشگون کوچیک» یا «شربت خواب‌کننده دندان» استفاده کرده و کودک را از لحاظ روانی آماده‌ی معاینه می‌کند. در بیشتر موارد، دندانپزشک آمپول بی‌حسی را از کودک مخفی می‌کند تا کودک احساس ترس و استرس نداشته باشد.

بی‌هوشی عمومی در مواقع ضروری

اگر کودک با پزشک همکاری نکند کیفیت و استاندارد خدمات درمانی کم می‌شود و همینطور مهار فیزیکی باعث می‌شود هم از دقت و کیفیت کار کاسته شود و هم نتیجه‌های بد روانی و جانی در کودک پدید می‌آورد.

در گذشته برای اینکه کودک را بی‌صدا و بی‌حرکت نگه دارند معمولا دستیاران پزشک دست و پای کودک را محکم می‌گرفتند تا پزشک بتواند درمان محدودی را در کمترین زمان انجام بدهد. اما امروزه برای اینکه از ترس کودک در برخورد با پزشک و درمان دندانپزشکی کاسته شود از روش‌های بیهوشی عمومی برای ساکت نگه داشتن کودک استفاده می‌کنند. این کار برای نخستین مرتبه در ابتدای دهه ۱۹۰۰ به وسیله یک دندانپزشک امریکایی بر روی اطفال امتحان شد.

دندانپزشک خوب برای کودکان چه ویژگی‌هایی دارد؟

تفاوت دندانپزشک بزرگسالان با دندانپزشک کودک در این است که دندانپزشک کودک باید به روش‌های آرام‌کردن کودک، سرگرم‌کردن او و علم روانشناسی کودک هم مهارت داشته باشد. فضای دندانپزشکی کودکان باید به‌گونه‌ای باشد که کودکان در آن احساس امنیت کرده و توجه آن‌ها جلب محیط شود تا هنگام انجام خدمات پزشکی بی‌قراری نکنند.