کیست های کبدی ؛ دلایل، نشانه‌ها و روش های درمان

Mahta.ra · 17/1/20

کیست های کبدی کیسه‌های غیرطبیعی در کبد هستند که ممکن است حاوی مایع یا یک توده جامد از سلول‌ها باشند. این کیست‌ها معمولا علائمی ایجاد نکرده و نیازی به درمان ندارند، البته در مواقعی که اندازه کیست بزرگ شود، افراد ممکن است درد یا علائم دیگری را تجربه کنند که در این صورت، نیازمند درمان خواهند بود. ما در این مقاله به بررسی دلایل، علائم، عوارض، روش های تشخیص و درمان کیست های کبدی خواهیم پرداخت.

دلایل ایجاد کیست های کبدی

کیست‌هایی که در کبد رشد می‌کنند، اغلب مادرزادی هستند؛ این اصطلاح بدین معناست که کیست‌ها قبل از تولد، یعنی زمانی که جنین در رحم مادر رشد می‌کند، تشکیل می‌شوند، اما به طور کلی می‌توانند در زمان‌های مختلف زندگی افراد ایجاد شوند. بر اساس نتایج یکی از مطالعاتی که در سال 2015 میلادی منتشر شد، زنان به مراتب بیشتر از مردان دچار کیست های کبدی می‌شوند.

عفونت ناشی از کرم نواری اکینوکوکوس می‌تواند به کیست های کبدی منجر شود. معمولا این انگل‌ها در حیواناتی همانند سگ‌ها و گرگ‌ها که در مزارع زندگی می‌کنند، وجود دارند. افراد ممکن است از طریق قرار گرفتن در معرض مدفوع این حیوانات به اکینوکوکوس مبتلا شوند. عفونت ناشی از اکینوکوکوس به عنوان یک بیماری هیداتید، بیماری کیستی هیداتید یا اکینوکوکوس شناخته می‌شود، همچنین می‌تواند باعث ایجاد کیست در ریه‌ها، کلیه‌ها، مغز و سایر انـ*ـدام‌های بدن شود.

بیماری کبدی پلی کیستیک (PLD)، یکی دیگر از بیماری‌هایی‌ست که می‌تواند باعث ایجاد کیست های کبدی شود. PLD یک وضعیت ژنتیکی نادر است؛ یعنی در کسانی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، ایجاد خواهد شد. افراد مبتلا به PLD در طول زندگی، کیست چندگانه دارند، اما معمولا این بیماری باعث ایجاد علائم نمی‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کبدی پلی کیستیک دارای بیماری کلیوی پلی کیستیک هم هستند. سایر دلایل ایجاد کیست های کبدی را می‌توان به سرطان و آسیب های کبدی مرتبط کرد.

علائم کیست های کبدی
بر اساس مطالعات انجام‌شده در سال 2015 میلادی، تنها حدود 5 الی 10 درصد از کسیت‌های کبدی باعث بروز علائم می‌شوند؛ این علائم معمولا در افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های کیست کبدی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

معده متورم و بزرگ شده
احساس پری یا نفخ شکمی
درد شکمی به ویژه در ناحیه یک چهارم بالایی سمت راست شکم
سوزش سر دل
حالت تهوع و استفراغ
درد کتف

معمولا این علائم زمانی رخ می‌دهند که خونریزی کیست آغاز شده باشد. در صورتی که کیست، بزرگ شود، فرد ممکن است بتواند آن را از روی شکم احساس کند.

عوارض جانبی

بعید به نظر می‌رسد کیست های کبدی بتوانند به اندازه‌ای تکثیر یا رشد کنند که عملکرد انـ*ـدام‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، یک کیست بسیار بزرگ ممکن است موجب مسدود شدن سیاهرگ بزرگ شود؛ این سیاهرگ یک رگ بزرگ بوده که خون را به قلب منتقل می‌کند. در این شرایط، پزشک ممکن است توسط عمل جراحی، اقدام به برداشتن کیست کند.

کیست های کبدی معمولا خوش‌خیم هستند، بدین معنا که سرطانی نیستند، با این حال حدود 5 درصد از کیست های کبدی، تومورهای کیستی به حساب می‌آیند؛ تومورهای کیستیک به ندرت بدخیم هستند و می‌توانند به سایر نواحی بدن گسترش یابند، به همین علت، پزشکان معمولا عمل جراحی را برای برداشتن کامل تومور کیستیک توصیه می‌کنند.

زمان مناسب مراجعه به پزشک
هر فردی که علائم ذکر شده را داشته باشد، ممکن است به کیست کبد مبتلا باشد و به همین علت، بهتر است در این زمینه با پزشک مشورت کند. توجه داشته باشید که انجام مراقبت‌های پزشکی فوری در صورت ایجاد درد شدید، الزامی‌ست.

از آن جایی که معمولا کیست های کبدی نشانه‌ای ندارند، افراد توسط آزمایشات تصویربرداری که برای سایر عوامل انجام می‌دهند، متوجه آن خواهند شد. در صورتی که یکی از علائم مرتبط با کیست کبد در افراد مشاهده شود، پزشکان ممکن است یک آزمایش تصویربرداری همانند MRI، سونوگرافی یا سی تی اسکن را برای تشخیص دقیق انجام دهند، همچنین امکان دارد برای تعیین وجود یا عدم‌ وجود عفونت اکینوکوکوس، یک آزمایش خون هم تجویز شود.

روش‌های درمانی

اکثر افراد مبتلا به کیست های کبدی، نیاز به درمان ندارند، مگر این که دارای علائم باشند. در صورتی که وجود کیست در افراد باعث بروز مشکل شود، پزشکان ممکن است با قرار دادن یک سرنگ خوب و ظریف در داخل شکم، مایع کیست را خارج کنند، اما این روش موقتی‌ست، زیرا مایع با گذشت زمان، بازگشت خواهد کرد. موثرترین درمان برای کیست های کبدی، جراحی است. جراحان معمولا می‌توانند کیست را با استفاده از تکنیک لاپاروسکوپی از بدن خارج کنند؛ در طول انجام این عمل، تنها 2 یا 3 برش کوچک در شکم ایجاد می‌شود. شکل‌گیری دوباره آن پس از برداشتن کیست، بعید به نظر می‌رسد.

پزشکان ممکن است برای افراد مبتلا به عفونت اکینوکوکوس هم آنتی بیوتیک تجویز کنند. در موارد نادر که علائم بسیار شدید هستند، افراد مبتلا به بیماری پلی کیستیک کبد یا کلیه ممکن است نیاز به پیوند کبد یا کلیه داشته باشند. دانشمندان در حال تحقیق بر روی داروهای مشابه سوماتواستاتین هستند تا بتوانند درمان و کنترل کیست های کبد را از طریق روش‌های بدون جراحی انجام دهند.

تومور کیستیک چیست؟
حدود 5 درصد از کیست های کبدی، تومورهای کیستی هستند که رشد غیرطبیعی داشته و در طول زمان می‌توانند سرطانی شوند. با این حال، اکثر تومورهای کیستیک، خوش‌خیم هستند و تنها حدود 5 درصد از آن‌ها به تومورهای بدخیم تبدیل می‌شوند. معمولا تومورهای کیستیک باعث ایجاد علائمی نمی‌شوند و این حالت می‌تواند تشخیص میان تومورهای خوش‌خیم و بدخیم را دشوار کند. پزشکان ممکن است برای تعیین نوع تومور کیستیک، انجام بیوپسی را توصیه کنند. با این حال، اغلب آن‌ها توصیه می‌کنند که این تومور برداشته شود تا گزینه سرطانی بودن برای همیشه از ذهن پاک شود.