نابودی کروموزوم Y تا ۴.۶ میلیون سال دیگر

MacTavish · 16/1/20

بیگ بنگ: کروموزوم Y شاید نماد مردانگی باشد، اما به تدریج درحال از دست دادن قدرت و مقاومت طبیعی‌اش است و بدن در تلاش است تا مانع از وقوع این فرایند تخریبی شود.

به گزارش بیگ بنگ به نقل از همشهری، اگرچه اصلی‌ترین محموله کروموزوم Y ژن کلید اصلی SRY است، ژنی که جنسیت جنین را تعیین می‌کند، اما چند ژن دیگر را نیز به همراه دارد و تنها کروموزومی است که برای بقا به آن نیازی نیست، زیرا زنان بدون این کروموزوم نیز به خوبی از پس زندگی برآمده‌اند. به گفته دارن گریفیت استاد ژنتیک دانشگاه کنت، کروموزوم Y با سرعت رو به انحطاط گذاشته‌ است و این روند باعث شده تا زنان از کروموزوم‌های سالم و طبیعی X برخوردار باشند در حالی که مردان یک کروموزوم سالم و طبیعی X و یک کروموزم تحلیل‌ رفته و رو به نابودی Y دارند و درصورتی که این روند انحطاط با همین سرعت ادامه پیدا کند، کروموزوم Y تنها ۴.۶ میلیون سال دیگر تا ناپدید شدن همیشگی زمان دارد.

شاید این مدت زمان طولانی به نظر برسد، اما اگر به یاد آوریم که از آغاز حیات بر زمین ۳.۵ میلیارد سال می‌گذرد، ‌۴.۶ میلیون سال بسیار ناچیز دیده می‌شود. کروموزوم Y از ابتدا دارای نقاط ضعفی بود و برخلاف دیگر کروموزوم‌ها که از هریک دو نسخه درون سلول‌های بدن داریم، کروموزوم‌های Y تنها یک نسخه دارند و از پدر به پسر منتقل می‌شوند. این به آن معنی است که ژن‌های درون این کروموزوم نمی‌توانند تحت تاثیر بازترکیب ژنتیکی قرار بگیرند، بازترکیبی به معنی چینش دوباره ژن‌ها در نسل‌های جدید که مانع از بروز جهش ژنتیکی می‌شود.

از این رو کروموزوم Y که از قابلیت بازترکیبی ژن‌ها محروم است، در طی زمان تحلیل می‌رود و به تدریج از ژنوم حذف می‌شود. با این‌همه تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این کروموزوم مکانیزم‌های مقاومتی خوبی برای کند کردن روند تحلیل ایجاد کرده‌ است. مقاله محققان دانمارکی که به تازگی در نشریه پلاس ژنتیکز منتشر شده نشان می‌دهد این کروموزوم دچار تغییر ساختاری شده که به تقویت ژنها کمک می‌کند و همچنین ساختاری غیرعادی را در خود ایجاد کرده که از خود در برابر انحطاط محافظت می‌کند. محققان همچنین شاهد آن بودند که در این ساختار جدید ژن‌های معیوب طی فرایند “کپی و پیست” توسط ژن‌های پشتیبان جایگزین می‌شوند. بررسی کروموزوم Y در دیگر گونه‌های زیستی نیز نشان داده تقویت ژنتیکی در این کروموزوم اپلی کلی است که در همه گونه‌ها در حال اجرا است.

با این‌ همه دانشمندانی مانند جنی گریمز از دانشگاه لا‌تروب معتقد است در چشم‌انداز کلی،‌کروموزوم Y سرنوشتی مشخص دارد و در نهایت از بین خواهد رفت، حتی اگر بتواند با ایجاد ساختارهای جدید روند نابودی‌اش را کند سازد. با این‌همه نابودی کروموزوم Y لزوما به معنی نابودی جنس مذکر نیست، بلکه کلید اصلی SRY پس از نابودی کروموزوم Y به کروموزومی دیگر منتقل شده و گونه زیستی بدون نیاز به کروموزوم Y جنس مذکر را به وجود می آورد.