تاریخچه پوشش و حجاب در جـهان

.Mahdieh · 13/1/20

مقدمه:

شكل گیری پوشش در میان اقوام مختلف دارای خاستگاهی مشترك بوده، اما در گذر زمان تحت تاثیر عوامل گوناگون، هریك از اقوام نوعی خاص از پوشش را برگزیده اند كه در واقع نماد تجربه تاریخی و فرهنگی آنان به شمار می آید. پوشاك نیز همانند سایر پدیده های زندگی از بدو پیدایش در طول تاریخ سیر تكاملی خود را طی كرده و از صورت ابتدایی خود بیرون آمده است.

موضوع لباس به اندازه تاریخ بشر کهن است؛ چرا كه تنها موجودی که عـریـان متولد می شود و لباس می پوشد انسان است. انسان ها لباس بر تن می کنند، تا جایی كه می توان آن را خانه اول انسان به شمار آورد. در پاسخ به پرسش چرا انسان لباس می پوشد؟ باید عناصر مختلفی را مد نظر قرار داد.

می توان گفت كه لباس بیانگر موقعیت، جنسیت، ملیت، تمدن، باور و احساسات انسان است. در رابـ ـطه با این موضوع سرپوش ها از اهمیت بیشتری نسبت به لباس های بالاتنه برخوردار بودند. به عنوان بخشی از تاریخ تمدن، پوشش تنها لباس نیست بلکه شامل خالکوبی ها، شکل موها، سبیل، ریش، مدل موهای زنان و به خصوص سرپوش ها می شود که از ویژگی های مهم متمایز کننده یک اجتماع از اجتماع دیگر بود.

یکی از راه های تمایز بین دو جنسیت، لباس است. لباس یکی از راه های تشخیص تغییر در گرایش ها و افکار افراد است بدون آن که سخنی بر زبان بیاورند. لباس و حجابی که تحت تاثیر دین و فرهنگ پوشیده می شود با تغییر در دین و فرهنگ عوض می شود. بحث در باب لباس پیچیده است، این که چرا انسان ها لباس می پوشند؟ عناصر تاثیر گذار در پوشش چیست؟ در این باب چه قوانینی دخیل هستند و اصول پوشش در ادیان چیست؟ باید مورد بررسی قرار گیرد.

هریك از اقوام مختلف، بنا به مقتضیات ویژه خود به تهیه لباسهای گوناگون پرداخته و در دوخت و تزیین آن ابتكاراتی از خود نشان داده اند.

اما عواملی از قبیل:

1- شرایط جغرافیایی و محیطی و آب و هوا 2- نحوه زندگی و اسكان و اوضاع اجتماعی 3- جنگ ها و اوضاع سیـاس*ـی و نوع حكومت 4- شرایط و اوضاع اقتصادی و پیشرفت های تكنولوژی 5- اعتقادات مذهبی و آداب و رسوم 6- نظام طبقاتی حاكم بر جامعه 7- روابط فرهنگی، اقتصادی و سیـاس*ـی، بر فرم لباس ها درجوامع مختلف موثر بوده اند.

ـــ
تاریخچه پوشش و عفاف

بر اساس پژوهش ‏ها، از آغاز پیدایش انسان، هر یك از زن و مرد كوشیده است تا پوشش مناسب خود را تهیه كند. آدمی نخست‏ با برگ درختان، سپس با پوست‏ حیوانات و بعدها با دست‏بافت‏ های خود، خویش را پوشاند. ویل دورانت درباره پوشاك انسان و تاریخ صنعت‏ بافندگی می‏ نویسد: «از وقتی كه انسان بافندگی را آغاز كرد بر حسب ضرورت سوزن و سنجاق را ساخت، با پشم گوسفند و الیاف گیاهان، لباس‏هایی را برای خود تهیه كرد. »
تمام كسانی كه زندگی بشر و تحولات آن را ارزیابی كرده ‏اند، بر این تلاش تاكید ورزیده ‏اند و خوشبختانه با پیشرفت صنعت و دست‏ یافتن به منابع و ابزار جدید، پوشش نیز از تغییرات تكاملی بهره‏ مند گردید و انسان به پوشاك مناسب‏ تر دست‏یافت. نكته قابل توجه آن است كه اگر چه حیات آدمیان از همان آغاز با «پوشش‏» پیوند خورده است، به دلیل وجود نوعی احساس حیای طبیعی در جنس زن، زنان در طول تاریخ در امر پوشش تلاش و جدیّت ‏بیش‏تر از خود نشان داده‏ اند.

.Mahdieh · 13/1/20

بنابر گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق ملت ها و آیین های جهان، حجاب در بین زنان معمول بوده است؛ هر چند در طول تاریخ، فراز و نشیب های زیادی را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان، تشدید یا تخفیف یافته است، ولی هیچگاه به طور کامل از بین نرفته است. مورخان به ندرت از اقوام بدوی که زنانشان دارای پوشش مناسب نبوده و یا به صورت برهنه در اجتماع ظاهر می شدند، یاد می کنند.
دانشمندان، تاریخ حجاب و پوشش زن را به دوران ما قبل از تاریخ و عصر حجر نسبت می دهند، کتاب «زن در آینه تاریخ» پس از طرح مفصل علل و عوامل تاریخی حجاب، می نویسد: با توجه به علل ذکر شده و بررسی آثار و نقوش به دست آمده، پیدایش حجاب به دوران پیش از مذاهب مربوط می شود، و به این دلیل، عقیده عده ای که می گویند «مذهب» ایجادکننده حجاب می باشد، صحت ندارد، ولی باید پذیرفت که در دگرگونی و تکمیل آن بسیار مؤثر بوده است. (شمیم یاس، شماره 32 – عباس رجبی، به نقل از علی اکبر علویقی زن در آینه تاریخ)

بی دلیل نیست كه همواره پوشاك با مدنیّت و تمدن بشری ارتباط مستقیم داشته و هر چه تمدن انسان جلوتر رفته، تكه های پوشش او بیشتر شده است و تنها در قرن بیستم است كه می بینیم تمدن با هزاران تعمد با عریانی و برهنگی همراه می شود.

ـــ
سابقه و دیرینه پوشش و حجاب در ادیان الهی

بسیاری از متفكران، بنابر آیات قرآن و كتب مقدس _ آدم و حوا بدون حضور ناظری بیگانه از برهنگی احساس شرم كردند و بدون آن كه تحت تاثیر هیچ آموزه، فرمان یا تذكری قرار گیرند، به وسیله برگ‏های درختان بهشتی به سرعت‏ خود را پوشاندند _ راز رویكرد انسان به پوشش را نهاد و فطرت او دانسته ‏اند؛ زیرا اول اینکه نخستین انسان‏ ها به طور فطری به پوشش روی آورده ‏اند .دوم اینکه گزارش ‏های موجود به خوبی اثبات می‏كند كه پوشش زنان به عنوان حجاب، در نقاط مختلف جهان به طور كامل رعایت می‏شده و در بعضی از موارد با شدّت و سختی همراه بوده است. سوم اینکه اگر اكنون نیز به لباس ملی كشورهای جهان بنگریم، معمول بودن حجاب زنان را به خوبی در میابیم. نگاهی به پوشش زنان در ادیان و اقوام مختلف نشان می‏دهد یهودیان، مسیحیان، اعراب، یونانیان، اهالی رم، آلمان، خاور نزدیك و.. . حجاب را به طور كامل رعایت می‏كردند و اكثرا سر خویش را نیز می ‏پوشاندند.

از سوی دیگر متداول بودن حجاب در میان ملل مختلف كه عقیده، مذهب و شرایط جغرافیایی متفاوت داشتند، نیز نشان دهنده تمایل فطری زنان به حجاب دانسته شده است و دانشمندان، تاریخ حجاب و پوشش زن را به دوران ما قبل تاریخ و عصر حجر نسبت می دهند.

.Mahdieh · 13/1/20

پوشش زن در ادیان بزرگ الهى

پوشش و به عبارتی حجاب در كلیه ادیان الهی به شكل بسیار با اهمیتی وجود داشته است به گونه‌ای كه بعد از ظهور اسلام، اصلاح و تلطیف گشت.

حجاب در شریعت حضرت ابراهیم(علیه ‏السلام)

در آئین مقدس حضرت ابراهیم (علیه ‏السلام) مسئله ی پوشش زنان، حائز اهمیت بوده است. در كتاب تورات چنین می خوانیم: « “رفقه ” چشمان خود را بلند كرده و اسحاق را دید و از شتر خود فرود آمد، زیرا از خادم پرسید: این مرد كیست كه در صحرا به استقبال ما می آید؟ خادم گفت: آقاى من است. پس برقع خود راگرفته، خود را پوشانید. »
از این بیان روشن میشود كه پوشش زن در مقابل نامحرم در شریعت حضرت ابراهیم (علیه ‏السلام) وجود داشته است؛ زیرا «رفقه» در مقابل اسحاق كه به او نامحرم بود، از شتر پیاده شد و خود را پوشاند تا چشم اسحاق به او نیفتد.

ـــ
حجاب در آیین یهود

در اصول اخلاقى «تلمود» كه یكى از كتاب‏هاى مهم دینى و در حقیقت فقه مدون و آیین نامه زندگى یهودیان است، آمده: «اگر زنى به نقض قانون یهود می ‏پرداخت، چنانچه مثلاً بی آنكه چیزى بر سر داشت به میان مردم می رفت و یا در شارع عام نخ می‏رشت یا با هر سنخى از مردان درد دل می كرد یا صدایش آنقدر بلند بود كه چون در خانه ‏اش تكلّم می ‏نمود، همسایگانش می ‏توانستند سخنان او را بشنوند، در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد. »
ـــ

حجاب در آیین مسحیت

در كتاب انجیل آمده است: پولس در رساله خود به قدنتیان تصریح می کند:
«اما می خواهم شما بدانید كه سر هر مرد، مسیح است و سر زن، مرد و سر مسیح، خدا. هر مردى كه سرپوشیده دعا یا نبوت كند سر خود را رسوا می ‏نماید. اما هر زنى كه سربرهنه دعا كند، سر خود را رسوا می سازد؛ زیرا این چنان است كه تراشیده شود. زیرا اگر زن نمی پوشد، موى را نیز ببرد و اگر زن را موى بریدن یا تراشیدن قبیح است، باید بپوشد؛ زیرا كه مرد را نباید سر خود را بپوشد چون كه او صورت و جلال خداست، اما زن جلال مرد است؛ زیرا كه مرد از زن نیست، بلكه زن از مرد است و نیز مرد به جهت زن آفریده نشده، بلكه زن براى مرد. از این جهت زن می ‏باید عزتى بر سر داشته باشد، به سبب فرشتگان… در دل خود انصاف دهید آیا شایسته است كه زن ناپوشیده نزد خدا دعا كند. »( باب11، آیه 3تا14)

پس در جایى كه براى دعا باید سر زن پوشیده باشد، به هنگام روبه رو شدن با نامحرم پوشش سر لازم‏تر خواهد بود.
نیز در انجیل، در رساله پولس، به تیموتاوس می گوید: «و همچنین زنان خود را بیارایند به لباس حیا و پرهیز، نه به زلف‏ها و طلا و مروارید و رخت گران‏بها، بلكه چنان كه زنانى را شایسته است كه دعواى دیندارى ‏كنند به اعمال صالحه. »

.Mahdieh · 13/1/20

حجاب در اسلام

حدود پوشش برای زنان در احكام اسلامی ولایت دارد بر اینكه: پوشاندن غیر وجه و كفین بر زن واجب است و پوشش بدین نحو جزء ضروریات و مسلمات است و از نظر قرآن، حدیث و فتاوی هیچ اختلاف و تشكیكی در این باره وجود ندارد. در قرآن و روایات ائمه هدی علیه السلام كلماتی درباره ی مسئله ی پوشش بیان شده كه شناخت دقیق آن در تبیین موضوع كمك شایانی می كند از این رو به بررسی این واژه ها می پردازیم:

حجاب در اسلام

حدود پوشش برای زنان در احكام اسلامی ولایت دارد بر اینكه: پوشاندن غیر وجه و كفین بر زن واجب است و پوشش بدین نحو جزء ضروریات و مسلمات است و از نظر قرآن، حدیث و فتاوی هیچ اختلاف و تشكیكی در این باره وجود ندارد. در قرآن و روایات ائمه هدی علیه السلام كلماتی درباره ی مسئله ی پوشش بیان شده كه شناخت دقیق آن در تبیین موضوع كمك شایانی می كند از این رو به بررسی این واژه ها می پردازیم:

پوشش : به معنای پوشیدن و در لفظ عرب آن حجاب و حایل می باشد. استعمال كلمه حجاب در مورد پوشش زنان اصطلاحی نسبتا جدید است. در قدیم و به خصوص در اصطلاح فقها، كلمه ی ستر :به معنای پوشش به كار می رفت است. بنابراین علاوه بر معنای قدیم حجاب تحت عنوان پرده و حایل، امروزه اصطلاحاً تنها به معنانی پوشش خاص زنان است.

تبرج: در لغت به معانی بروز و ظهور می باشد و معنای اصطلاحی تبرج، آشكار كردن و جلوه گری زینتهای زن می باشد. در جای دیگر تبرج را خودنمایی در مقابل مردان معنا كرده و نوشته «تبرجت: اظهرت زینتها للرجال» بدحجابی یكی از مصادیق تبرج است.
حجب (حجاب): یكی از معانی حجاب پرده و پوشش و حائل است. كلمه «حجاب» هم به معنای پوشیدن است هم به معنی پرده و پوشش و بیشتر استعمالش به معنی پرده است. این كلمه از آن جهت معنی پوشش می دهد كه پرده وسیله پوشش است. شهید مطهری در این باره می فرماید: «همین امر موجب شده كه عده زیادی گمان كنند اسلام خواسته زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود در حالی كه وظیفه پوششی كه اسلام برای زنان مقرر كرده است بدین معنی نیست.»

جلباب: در قرآن كریم جلباب یكی از پوششهای لازم برای زنان مومنین معرفی شده است:

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِکَ أَدْني‏ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً

ای پیغمبر به زنان و دختران خود و زنان مومنین بگو كه خویش را به چادر فرو پوشند كه این كار برای اینكه انها به عفت و حرمت شناخته شوند تا از تعـ*رض و جسارت هوسرانان آزار نكشند، بسیار بهتر است و خدا در حق خلق بسیار آمرزنده است.(آیه ی 59 سوره ی احزاب)

خمـار: یكی دیگر از پوششهایی كه درقرآن كریم برای زن معرفی شده است خمـار می باشد.

قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ…وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي‏ جُيُوبِهِنَّ…
به زنان با ایمان بگو سرو سـ*ـینه و دوش خود را با مقنعه بپوشانند.(آیه ی 31 سوره ی نور)

در كتب لغت درباره این لغت چنین آمده است كه خمر و خمـار به معنی ستر و پوشش است؛ نوشید*نی را خمر می گویند زیرا حواس ظاهری و باطنی را می پوشاند؛ به روسری زن نیز خمـار می گویند زیرا به وسیله ان سرش را می پوشاند.

زینت: مفهوم زینت در عربی از زیور در فارسی گسترده تر می باشد زیرا زینت هم به زیورهایی گفته می شود كه از بدن جدا می شوند مثل جواهرت و هم به آرایشهایی گفته می شود كه به بدن متصل است نظیر سرمه و …
عفت: عفت یك بینش، منش و یك صفت و خوی عالی است.عفّت، پدید آمدن حالتی برای نفس است كه به وسیله آن از فزون خواهی خواهــش نـفس جلوگیری شود.

جیب: جمع آن «جیوب»، مفرد کلمه یک بار در آیه 21 سوره‌ی‌ نمل و بار دیگر در آیه 22 سوره قصص و جمع آن در یک مورد بحث (31 سوره نور) آمده است و معنای آن گریبان است که از یقه پیراهن باز شود.

از مجموع این توضیح‌ها و دقت در کاربرد کلمه‌ها و سوره مبارکه نور، احزاب و آیه‌ها‌ی‌ دیگر و نیز از شعر عرب و نهج البلاغه چند نکته روشن می‌شود:
1. خمـار یا جلباب یکی نیست؛ خمـار نوعی از پوشش است و جلباب پوششی دیگر است که سراسر بدن را (ظاهراً از گردن به پایین) می‌پوشاند.
2. جلباب پوششی بوده است که جلو باز و زنان مسلمان، مأمور شده‌اند دو لـ*ـب آن را به یکدیگر نزدیک کنند.
3. خمـار، سرپوش دامنه داری بوده که زنان مسلمان مأمور شده‌اند دامن‌ها‌ی‌ سرپوش را تا گریبان خود بیاورند و گلو و زیر سـ*ـینه را بدان بپوشانند.

.Mahdieh · 13/1/20

پوشش در کشورهای شرقی:

ایرانیان:

ویل دورانت معتقد است نقش پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجسته‌است که می‌توان ایران را منشاء اصلی پراکندن حجاب در جهان دانست.(ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج۲، ص۷۸)
دایره‌المعارف لاروس نیز به وجود حجاب زنان در ایران باستان اشاره می‌کند.(به نقل از دایره‌المعارف القرن العشرین، ۱۹۲۳)

در تفسیر اثنی عشری چنین آمده‌است: «تاریخ نشان می‌دهد که حجاب در فرس(فارس) قدیم وجود داشته‌است.»(تفسیر اثنی عشری، ج ۱۰، ص ۴۹۰)
حجاب در میان زنان ایرانی از زمان آریاییان و در آیین زرتشت وجود داشته‌است. در دوران مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و پس از اسلام نیز این پوشش ادامه یافت.
آسیا
آسیای مرکزی
ترکیه
در باب پوشش در میان ترکان باستان اطلاعاتی از حکاکی ها و تعدادی از ویرانه ها به دست آمده است. در میان ترکان، هر خانواده ای معمولا پارچه مورد نیاز خود را می بافت، لباس و کفش را هم خود می دوخت. ازفرهنگ های آفانسیوو (۱۷۰۰-۳۰۰۰ قبل از میلاد) و آندرونوو(۱۲۰۰-۱۷۰۰ قبل از میلاد) ملزومات خیاطی از جمله سوزن هایی از جنس استخوان و مس کشف شده اند. در میان ترکان گروهی از مشاغل مربوط به لباس از جمله خیاطی(یی چی)، كلاهدوزی(بورکچی)، کفاشی(اتوکچی)و دباغی وجود داشته است.
ترکان باستان به علت زندگی عشایری و کار پرورش حیوانات در آسیای مرکزی، معمولا لباس های ساده ای از جنس چرم را ترجیح می دادند.ترکان لباس پایه را(دُن-تُن)می نامیدند که شامل لباس زیرین(ایچ تُن) و لباس بیرونی(دیش تُن) بود. آن هااز خفتان و انواعی از لباس های بافتنی با نام های (چاپان،شاپان یا چارپیت)،کت و پالتو به عنوان لباس روی(دیشتُن)، و از چکمه و (چارق) و (باشماک) به عنوان پای پوش استفاده می کردند. چکمه ها از جنس چرم یا نمد ساخته می شد که یا بلند بود یا نیمی از ساق پا را می پوشاند. (باشماک)و(چاروق) از جنس چرم بود که (چاروق) بیشتر پوشیده می شد. ترکان (چاروق هایی) مخصوص به خود داشتند که (ایزلیک) نام داشت.
ترکان از لباس(گوملِک،گوگلِک) به عنوان پوشش بالاتنه و از شلوارهای چرمی و پارچه ای به عنوان پوشش پایین تنه استفاده می کردند. راحت بودن شلوار ، ویژگی قابل توجهی برای اقوام جنگجو به شمار می آمد. از دوران هون ها و شکل گیری سواره نظام، آن ها مجبور به پوشیدن شلوار شدند که روی آن شلواری گشادتر و خفتان پوشیده می شد. جنس لباس ایشان در سفر و جنگ از چرم و در زندگی روزانه از پارچه بود.
خفتان نوعی لباس روی بود که بلندی آن تا زانو می رسید. خفتان ها بدون استثنا در تمام مجسمه های به دست آمده از گوک ترک های منطقه (اورخون) مشاهده شده اند. خفتان ها به طور معمول دارای کمربند(کور-کادیش-کاییش-بل باغی) یا شال کمر (کوشاک-کورشاک) بودند. مثلا در کنار جسد کشف شده شاهزاده ای در تپه باستانی (تواِکتا) سه خفتان به رنگ های سبز، زرد و قرمز وجود دارد که دارای کمربند هستند.
از پوشش های آغازین زنان ترک می توان به شلوارهای تنبلی که در قسمت مچ پا تنگ می شدند، جِپکِن(کت آستین دار کوتاه بدون یقه) و کفش اشاره کرد. پوشش زنان و مردان چندان متفاوت از یکدیگر نبوده تنها دامن زنان بلند تر از دامن مردان بوده است.
براساس مجسمه های برجای مانده، کتیبه ها و نقش برجسته های تاریخی نتیجه گرفته اند که گرما و سرما عامل اصلی اختیار پوشاک نبوده بلکه علت آن حیا بوده است.
مجله پیام زن، مقاله انسان، پوشش و ریشه های تاریخی، ش 19، ص 69

.Mahdieh · 13/1/20

زنهای تاتاری از کازان (روسیه آسیایی)
به نظر می رسد از وجود حجاب در میان دیگر امت ها و رعایت آن به گونه ای نزدیک به آنچه اسلام آورده، می توان نتیجه گرفت که این سنت دینی ریشه ای در فطرت و ساختار وجودی انسان دارد.
(حجاب آزادی یا اسارت، ص 207)
روسیه:
لباس سنتی زنان روسی، Sarafan ، لباس بلندی است که به سارافون(پیش بند) شباهت دارد.بندهای لباس با روبان هایی از نخ طلا و نقره تزئین می شود.در زیر این لباس ،پیراهن هایی به رنگ روشن استفاده می شود.این لباس دارای کمربند است و برای تزئین آن گاهی از منجق نیز استفاده می شود.
در مراسم ها و جشن های ویژه از پارچه های ابریشم و نخی فاخر برای دوخت لباس ها استفاده می شود.
مردان و زنان ژاپنی
*اگر تنها سرما و گرما انگیزه پوشش بود، این تفاوتها(تفاوت پوشش زنان و مردان)قابل تحلیل نبود.
پوشش زن در یونان و روم باستان:
دایره المعارف لاروس درباره پوشش زنان یونان باستان می گوید: زنان یونانی در دوره های گذشته، صورت و انـ*ـدام شان را تا روی پا می پوشاندند. این پوشش که شفاف و بسیار زیبا بود، در جزایر کورس و امرجوس و دیگر جزایر ساخته می شد. زنان فنیقی نیز دارای پوششی سرخ بودند. سخن درباره حجاب، در لابلای کلمات قدیمی ترین مولفین یونانی نیز به چشم می خورد، حتی «بنیلوب» (همسر پادشاه عولیس فرمانروای ایتاک) نیز با حجاب بوده است. زنان شهر «ثیب» دارای حجاب خاصی بوده اند، بدین صورت که حتی صورت شان را نیز با تکه می پوشاندند. این تکه دارای دو منفذ بود که جلوی چشمان قرار می گرفت تا بتوانند ببینند. نقش هایی که بر جای مانده، حکایت می کند که زنان سر را می پوشانده، ولی صورت های شان باز بوده است، و وقتی به بازار می رفتند، بر آنان واجب بوده است که صورت های شان را بپوشانند، خواه باکـ ـره و خواه دارای همسر باشند. حجاب در بین زنان سایبری و ساکنان آسیای صغیر و زنان شهر ماد (و فارس و عرب) نیز وجود داشته است. زنان رومانیا از حجاب شدیدتری برخوردار بوده اند، به طوری که وقتی از خانه خارج می شدند، با چادری بلند تمام بدن را تا روی پاها می پوشاندند و چیزی از برآمدگی های بدن مشخص نمی شد. (همان – به نقل از دایره ی المعارف القرن العشرین، 1932)
ویل دورانت، تاریخ نویس مشهور نیز شواهد زیادی دال بر وجود حجاب در بین زنان یونان و روم باستان آورده است.
او درباره «الهه عفت» که یکی از خدایان یونان باستان است، می گوید: «آرتمیس»، الهه عفت است و عالی ترین نمونه (و الگو برای) دختران جوان به شمار می آید. دارای بدنی نیرومند و ورزیده و چابک و به زیور عفت و تقوا آراسته است. (همان به نقل از ویل دورانت تاریخ تمدن، ص 520)
همچنین درباره مردم یکی از قبائلی که نهصد سال قبل از میلاد زندگی می کرده اند، آورده است: «بالاتر از ارمیان و در کنار دریای سیاه، «سکاها» بیابانگردی می کردند. آن ها مردم درشت انـ*ـدام قبائل جنگی نیمه مغول و نیمه اروپایی بسیار نیرومندی بودند که در ارابه به سر می بردند و زنان خود را سخت در پرده نگاه می داشتند. (همان ص 336)
زنان فقط در صورتی می توانند خویشان و دوستان خود را ملاقات کنند و در جشن های مذهبی و تماشاخانه ها حضور یابند که کاملا در حجاب باشند . (همان ص 340)»
یونان باستان 1500 – سده اول ق. م
هیماتیون شالی بزرگ به ابعاد 135 × 270 سانتیمتر بود که زنان و مردان آن را به دور خود می پیچیدند. (تاریخ لباس، روت ترنرویل کاکس، ترجمه: شیرین بزرگمهر، ص 41)

.Mahdieh · 13/1/20

عفاف و پوشش ملل جهان در گذر تاریخ:

رم باستان سده اول قبل از میلاد تا پنجم میلادی:

توگا پارچه ای پشمین بود به شکل مستطیل، به پهنای 225 سانتیمتر و درازی 540 سانتیمتر، که دور بدن پیچیده می شد. (همان، ص 47)

بیزانس سده چهارم میلادی تا قرون میانه:

در این دوران به دلیل نفوذ مسیحیت، بدن کاملا پوشیده می شد و مرد و زن پیراهن های بلند و راسته با آستینهایی بلند از ابریشم یا کتان می پوشیدند. (همان، ص 62)
زنان روی پیاهن خود شال بلندی چون پالا، یا استولای رومی بر دوش می افکندند، و گاه نیز آن را بر سر می انداختند. (همان، ص 64)

ایتالیا قرون میانه:

در ابتدا پوشاک اصلی بلیاد بود، تونیکی آستین بلند که نوع زنانه آن تا روی پا و مردانه ی آن تا بالای زانو می رسید. روی آن پوشش دیگری می آمد به نام پالیوم به شکل ردا که از روی شانه ها به جلو آمده با قلاب یا سنجاق سـ*ـینه بزرگ بسته می شد. (همان، ص 66)
پوشش سر زنان در قرون میانه پارچه ای بود به شکل مستطیل یا نیم دایره که روی سر می انداختند و تا شانه ها و یا پایین تر از آن را می پوشاند. این، در واقع نوعی پالای رمی بود به نام (کورشف) یا ویمپل اغلب زنان ثروتمند تاج خود را روی ویمپل، بر سر می گذاشتند. (همان، ص 68)
کلاه های به شکل عمامه، برگرفته از دوران بیزانس، مورد استفاده خانمها ونیزی بود. (همان، ص 69)

ایتالیا در دوران رنسانس:

تأثیر رنسانس بر لباس مردان بیش از زنان بود. در اوایل دوران، پوشاک زنان بیشتر تحت تأثیر اندیشه های مذهبی یا سنتی بود. به دلیل گسترش صنعت چاپ در نیمه سده پانزدهم، مدارک معتبری به دست آمده که می تواند راهنمای شناخت دقیق پوشاک آن دوران باشد (همان، ص 99)
مردان از جوراب شلواری تنگ و چسبان، که از کمر تا پنجه ی پا را در خود می گرفت. استفاده می کردند. (همان، ص 100)

فلورانس و پدوا

رم و ساینا

.Mahdieh · 13/1/20

انگلستان قرون میانه:

در اوایل این دوران مردان و زنان انگلیسی همچنان سه لباس اصلی، استولا، یا لبـاس زیر، بلیاد یا لباس رو، و پالا یا شنل، که همگی همان پوشاک اصلی یونانی – رومی بود، می پوشیدند. (همان، ص 91)
مردان باشلق ساده ای بر سر می گذاشتند، در حالی که زنان موی خود را زیر روسری، یا هدریل از جنس پارچه کتان پنهان می ساختند. این روسری ، دایره، مربع یا مستطیل بوده و مانند روسری چانه پوش ایرانیان و رمیها، ضمن پوشاندن سر، به دور گردن پیچیده می شد. تاج را، در صورت استفاده، روی این روسری قرار می دادند.
در حدود سال 1200، زنان موی خود را در بالای سر جمع می کردند. آنها از چانه بند و ویمپل که هر دو از کتان لطیف تهیه شده بود، استفاده می کردند. (همان ص 87)

انگلستان در دوران رنسانس:

در زمان شکسپیر زن حق نداشت که روی صحنه بیاید، نقش زنان را پسران بازی می کردند و گاهی تماشاگر عهد الیزابت پسری را در صحنه می دید که در نقش زنی بازی می کند که با جامه پسر یا مردی در آمده است. (ویل دورانت، تاریخ تمدن – ج 7، ص 95)
جامه های بلند زنان، که از پارچه های لطیف ساخته شده دارای طرح پیچیده ای بودند، ساق پاها را می پوشاندند، پوشیدن جورابهای ابریشمی به وسیله ملکه (الیزابت) مرسوم شد و زنها دامنها را روی زمین می کشیدند. (ویل دورانت، تاریخ تمدن؛ ج 7- آغاز عصر خرد – ص 67) زنان تا سال 1550 پوشش عجیبی برای سرشان به کار می بردند، که مانند شیروانی شیب دار بود و تمام مو را می پوشاند، گیبل هود، یا کنل و یا پدی منتال نام داشت. شنلهای زنانه بلندی که جلو آن باز بود، و نیز رداهای بزرگ و گشاد با آستینهای پف دار، عرضه گردید. (همان، 157)
چنانچه گویندماسک مخمل سیاه ویژه ی زنانی بود که دارای مرتبه ی اجتماعی برتری بودند و به هنگام پیاده روی یا سواری به کار می رفت. (همان، 174)

انگلستان قرن 17:

دامنها بلند و پف دار بودند. آستینها تا آرنج، و یا مچ دست بود. (همان، 192)
در این دوران نوعی لباس سوارکاری عرضه گردید که شامل یک کت بلند که سراسر جلو آن دکمه داشت، دامنی گشاد و بلند یک نیم تنه یا دابلت که زیر کت پوشیده می شد. (همان، ص 231)

انگلیس قرن 19:
زنان انگلیسی محافظه کار برای اینکه اندامشان از زیر پیراهن نمایان نشود، چندین زیر دامنی از پارچه کتان و ململ با حاشیه های توردوزی می پوشیدند. روی پیراهنهای یقه باز خود، یقه ای متشکل از چندین ردیف تور چین دار یا بتسی یادگار ملکه الیزابت می پوشیدند. (همان، ص 309)
قد دامن ویژه ی روز یا شب تا مچ پا و یا اندکی بالاتر از زمین بود از سال 1796 تقاضا برای پارچه ی فلانل انگلیسی، به منظور تهیه شال و روسری روبه ازدیاد گذاشت.
ویژگی پوشاک این دوره، وجود بالاپوشی گشاد یا ردینگوت از پارچه ی ضخیم بود و اختصاص لباسهای متفاوت برای موفقیتهای متفاوت بود.
هنگام بازی گلف، بلوز کوتاه، دامن و شنل گلف، و یا کت نور فولک می پوشیدند. (همان، ص 372)

پیراهنهای مردانه تا مچ پا، و زنانه تا روی زمین بود. (همان، ص 93)
در اواسط سده ی چهاردهم، کت هاردی مردانه عرضه شد؛ با این تفاوت که قد دامن آن بلند، و تا روی زمین می رسید. (همان، ص 94)
در آن زمان زنان لوازم آرایش مصرف نمی کردند. (همان، ص 95)

.Mahdieh · 13/1/20

آلمان قرن 18:
ویل دورانت در مورد زنان آلمانی در عهد مزدیک می گوید: «آواز زنگ» اثر شیلر تصویر کمال مطلوب «یک زن خانه دار» را ترسیم می کند که «بسیار با عفت بود، با عقل و درایت محفل خانوادگی را اداره می کرد، به دختران آموزش می داد،…، کلیه لحظات فراغت را با دوک ریسندگی می کرد.» زن تابع شوهر ولی معبود اطفال بود. در خارح از خانه، به جز دربارها، مردان معمولا زنان را از زندگی اجتماعی خود مستثنی می دانستند.
(ویل دورانت، تاریخ تمدن، روسوو انقلاب، جلد 10، بخش دوم، ص 687، 686 / عهد فردریک، امیرنشینها)

اسکاتلند و انگلیس:
جامه های بلند زنان، که از پارچه های طیف ساخته شده دارای طرح پیچیده ای بودند، ساق پاها را می پوشاندند، پوشیدن جورابهای ابریشمی به وسیله ملکه (الیزابت)مرسوم شد و زنها دامنها را روی زمین می کشیدند. (تاریخ تمدن، ویل دورانت، ج 7، آغاز عصر خرد، ص 67)

اسپانیا در قرون میانه:
نمونه های اولیه لباسها ساده از دو قطعه تشکیل یافته بود. یکی بلند تا مچ پا، راسته، و بدون آستین، که گاندورا نام داشت، و دیگری که روی آن پوشیده می شد، گشادتر، با آستینهای بلند و فراخ و کمربند. پیراهنی نیز متصل می گردید. مجموع این دو پیراهن برنوس خوانده می شد. امروز نیز مورد استفاده عربهاست. مرد و زن همراه با پیراهنها، شلوار نیز می پوشیدند. ردا، با منشا ایرانی، به پوشاک مردان افزوده شد. ردا آستینهایی تنگ و بلند داشت، که گاه تا زانو می رسید قد آن متفاوت بود، و اغلب دستاری روی آن بسته میشد. با این ردا، شلوار هم می پوشیدند. زنان دامنی پر چین و کوتاه تا زانو، و زیر آن، شلوار می پوشیدند. چادر بزرگ می پوشیدند؛ چادری که تنها شکافی برای دیدن داشت. پوشاک مسیحیان اسپانیایی قرون میانه شبیه مردم ایتالیا بود. (همان، ص 138)

اسپانیا در سده ی شانزدهم:
در زمان فیلیپ دوم که به سال 1556 به تـ*ـخت نشست، عفاف و عصمت زنان نه تنها به وسیله مذهب و قانون، بلکه به وسیله شرافت حفظ می شد زنان عفیف مانند زنان مسلمان تقریبا در انزوا و عزلت به سر می بردند. دور از مردها غذا صرف می کردند و بندرت همراه آنان در انظار ظاهر می شدند. و به هنگامی که از خانه قدم بیرون می نهادند، در کالسکه های در بسته می نشستند. خواستگارها در میان کوچه برای دوشیزگان که پشت پنجره های مشبک بودند نغمه سرایی می کردند و بندرت اجازه دخول در منازل آنها را به دست می آوردند، مگر آنکه پدر و مادر هر دو طرف به توافق رسیده باشند. (تاریخ تمدن، فصل دهم، عظمت و انحطاط اسپانیا، ص 325 – ج 7)
زیر دامنی چتری، باب روز بود و انـ*ـدام به ویژه از کمر به پایین در آن چندان مشخص نبود (همان، ص 143)
داشتن حجاب که از دوره ی مسلمانان در اسپانیا متداول شده بود، کم و بیش در انظار عموم رعایت می شد. (همان، 150 – 151)

اسپانیا قرن 19

«علیا مخدرات» (همه زنان علیت مخدره بودند) همه چهره خود را به استثنای چشم ها از مردان می پوشاندند و پاهای خود را چنان محجوبانه از انظار پنهان می داشتند که اگر عاشقان می توانستند لحظه ای آن را ببینند، یکی از شور انگیزترین آرزوهای خود را برآورده می دیدند.
(تاریخ تمدن، فصل دهم، عظمت و انحطاط اسپانیا ص 325، ج 7) زنان در تماشاخانه ها حضور می یافتند ولی در قسمت مخصوص می نشستند و صورت خود را با تور می پوشاندند.
(تاریخ تمدن، عمر طلایی ادبیات اسپانیا، فصل 11، ص 361)
فرانسه قرون میانه
در اوایل قرون میانه مردان و زنان فرانسوی همچنان لباسهای طرح رومی را، که شامل دو پیراهن و یک شنل بود، می پوشیدند، زنان انتهای شنل خود را با دست می گرفتند و یا به دور بدن خود می پیچیدند. (همان، ص 75)
در سده ی پانزدهم، سر پوش عمامه ای شکل نیز مورد استفاده قرار گرفت، که موها را می پوشاند، و تشکیل شده بود از عمامه های تو پر، که گاه به شکل قلب ساخته می شد و روی ویمپل به سر می گذاردند. (همان، ص 78)

.Mahdieh · 13/1/20

فرانسه در دوران رنسانس:
دو نوع شنل وجود داشت که هر دو فراخ و دارای حلقه آستینهای گشاد بود. (همان، ص 113)
مردان موی خود را دور تا دور، در امتداد خط چانه، بلند می کردند. زنان، به شیوه ی ایتالیایی و شبیه به حضرت مریم، موی خود را از میان سر باز، و در پشت گردن می بستند؛ و روی آن با شلقی که برگه هایی در کناره ها و پشت داشت بر سر می گذاشتند . مو اغلب در کیسه ای ابریشمی پنهان می ماند. زنهای اشراف شنلی از پارچه ی مرغوب داشتند که به دور انـ*ـدام خود می پیچیدند، و با قلاب، تسمه و زبانه یا سنجاق سـ*ـینه، آن را در جلو گردن می بستند. (همان، ص 114)
ماسک مخمل سیاه با آستر ساتن سفید مورد استفاده ی زن و مرد بود. زنها در خارج منزل، و در تئاتر برای پنهان ساختن هویت شان بر چهره می زدند. ماسکی که نیمی از چهره را می پوشاند نیز متداول بود. نوع تمام چهره دکمه ای در پشت داشت که آن را با دندانها نگاه می داشتند تا ماسک بر چهره بماند. (همان، ص 119 – 120)
زنان به هنگام سوار کاری، در زیر پیراهن خود نوعی دابلت وهمچنین شلواری کوتاه و پف دار می پوشیدند که کال سان نام داشت (همان، ص 129)
در نیمه ی دون سده ی شانزدهم تمام زنان خوش پوش اروپایی از یک نوع ردا استفاده می کردند؛ ردای بلندی تا لبه ی پایین دامن، یقه دار، با آستینهای کوتاه پف دار، که فقط یقه ی آن با قلابی بسته می شد. (همان، 131)

فرانسه قرن 17:
در زیر دامن گشاد پیراهن، که تا روی زمین می رسید، یک زیر دامنی چتری نه چندان بزرگ پوشیده می شد.
هنگام سوارکاری و یا پیاده روی بر چهره ی خود ماسک می زدند. (همان، 204)
دامنها بلند و پر چین بود و نوعی رودامنی به نام (مانتو) روی آن پوشیده می شد. (همان، 210)
زنان برای آنکه راحت بر اسب بنشینند، دامنی پیله دار می پوشیدند. (همان، 222)
به دنبال حکمی که ریشلیو، مرد نیرومند مذهب و سـ*ـیاست فرانسه، در سال 1625 نمود، لباسها به مراتب ساده تر از گذشته شد. (همان، 178)
شنل نسبتا بلند به صورتهای گوناگون روی شانه انداخته و آن را مانتو می نامیدند. (همان، ص 181)

فرانسه قرن 18:
از سال 1750 تا 1770 وقار بیشتری در آنها به چشم می خورد. پوشاک سوار کاری زنان، مانند پوشاک مردان، شامل کت، جلیقه، همراه با دامنی گشاد روی پنی یر، کلاه سه گوشه، یا تری کورن پوشیده می شد.
(همان، ص 241)
انواع مانتیلا، شالهایی بزرگ شبیه به ردا با حاشیه های چین دار مورد استفاده بود. به نظر می رسید که استفاده از شال در سالهای دهه ی 70 این حکومت، رایج گردید. نوع تابستانی آن کوتاه و زمستانی آن بلند بود. برخی از آنها سوراخی برای بیرون آوردن دست و بعضی، سرپوشی از پارچه نرم داشت. نوع بلند زمستانی آن که مانته نامیده می شد سراسر جلوی آن با دکمه بسته می شد. نوع تابستانی مانتیلا، یا مانتل، روی سر انداخته و به حالت آزاد در جلو گردن بسته می شد. و یا دو سر آن از روی سـ*ـینه به شکل ضربدر به پشت سر بـرده شده و به هم بسته می شد. (همان، ص 242)
ماکارونیها گروهی از جوانان بی بند و بار انگلیسی بودند. که پس از بازگشت از سفری سیاحتی در ایتالیا، باشگاه ماکارونی را در انگلستان بنیاد نهادند، و از آن پس لباسهایی که شکل و طرح افراطی و یا غیر متفاوت داشت، به آنها منتسب گردید (ص 252)
روپوش زنان، انواع کلاه، باشلق، و عمامه از پارچه های تور و کرپ بود. باشلق به سر پوشی اطلاق می شد که با برگه یا بند در زیر چانه بسته شود. (همان، ص 277)
زنان زیر لباس خود، زیر پوش، زیر دامنی و جوراب بلند می پوشیدند.
بالاپوشی بلند با چندین لایه شنل سرشانه بود که برشی همانند برش پیراهن داشت. (همان، ص 285)

فرانسه قرن 19:
در زیر دامن سوارکاری، شلواری چسبان از تریکو، تا روی پنجه پا، پوشیده می شد، که در پایین آن نواری دوخته شده بود که از زیر کفش می گذشت. (همان، ص 299) قد دامن بلند تا مچ پا و یا تا روی زمین بود. پنج تا شش زیر دامنی در زیر دامن اصلی پوشیده می شد.
در سالهای دهه ی 40، همراه با لباس شب، روسری شرقی را به شکل عمامه به دور سر می پیچیدند. (همان، ص 323)
لباس سوارکاری زنان شامل کت و دامنی بود از پارچه ی دودی موسوم به لندن سموک دامن، بلند و پر چین، و کت، کوتاه. زیر کت پیراهنی پوشیده می شد. زیر دامن، چندین زیر دامنی، و همچنین شلواری از کتان لطیف سفید با چینهایی به عرض 5 سانتیمتر در دم پا پوشیده می شد. در این دوره برای نخستین بار کت و دامن زنانه به بازار آمد. (همان، ص 334)

فرانسه قرن 20:
کت و دامن پوشیدن در خیابان اختصاص یافت. (همان، ص 398)
از همان سال به بعد دامنها کوتاه تر شد تا به زانو رسید. و این، امری بی سابقه در تاریخ پوشاک به شمار می رفت. (همان، ص 419)
در این دهه طرح لباسها چنان بود که انـ*ـدام صاف و بدون برجستگی می نمود. (همان، ص 420)
زنان سوار کار شلواری می پوشیدند بلند تا مچ پا که تا زانو گشاد و از زانو به پایین تنگ بود و به درون چکمه فرو می رفت.

برهنگی به بهانه پیشرفت:
سال 1947 و جلوه های نو:
در دوران جنگ جهانی دوم برای صرفه جویی در مصرف پارچه و راحتی در حرکت قد لباسها کوتاه بود. (همان، ص 447)
در سال 1950 شلوار برمودا که مردان انگلیسی از آن در مناطق گرمسیری استفاده می کردند، متداول گردید و در سال 1953 به آمریکا راه یافت و در کنار دریا، مناطق گرمسیر و حتی در شهر نیویورک به هنگام تابستان مورد استفاده قرار گرفت (همان، ص 482)
از زمانی که «کلارک گیبل» هنر پیشه آمریکایی، در یکی از فیلمهای سالهای دهه سی، پیراهن خود را از تن بیرون آورد و تماشاگران دیدند که او زیر پیراهن بر تن ندارد، نپوشیدن زیر پوش در میان جوانان متداول گردید. (همان، ص 483)

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین