نشانه‌هایی از فعالیت آتشفشانی جدید در ناهید

MacTavish · 8/1/20

بیگ بنگ: بر پایه‌ی پژوهشی جدید، سیارۀ ناهید احتمالا آتشفشان‌هایی فعال دارد که در همین چند سال گذشته هم فوران‌هایی داشته‌اند.

تصویر هنری از آتشفشان‌های ناهید. یک پژوهش نشان می‌دهد احتمالا سیارۀ ناهید بتازگی فعالیت آتشفشانی و برون‌ریزی گدازه داشته است.
به جز زمین، تنها جایی که می‌دانیم فعالیت‌های آتشفشانی و برون‌ریزی گدازه دارد آیو، قمر سیاره‌ مشتری است. سیارۀ مریخ و ماه خودمان روزگاری آتشفشان‌های فعال داشتند، ولی این فعالیت‌ها خیلی وقت است که در آنها خاموش شده است. اما نشانه‌هایی دیده شده که می‌توانند اشاره به فعالیت‌های آتشفشانی تازه در ناهید داشته باشند، از جمله رد گازهای گوگردی در جو آن. افزون بر این، یک دهه پیش، بررسی داده‌های کاوشگر ونوس اکسپرس سازمان فضایی اروپا نشان داده بود که برخی از جریان‌های گدازه‌ای ناهید کمتر از ۲.۵ میلیون سال، و حتی چه بسا کمتر از ۲۵۰ هزار سال سن دارند.

پژوهشگران در سال ۲۰۱۰ پرتوهای فروسرخ-نزدیکی با شدتی نامعمول را در چندین نقطۀ ناهید شناسایی کردند. مناطقی از سطح که کهن و قدیمی هستند انتظار می‌رود چون مدت‌ها در معرض هوای داغ و خورندۀ ناهید بوده‌اند میزان کمتری از این تابش را داشته باشند، بنابراین این مناطقی از تابشِ بیشتر که دیده شده نشان‌دهندۀ جریان‌های گدازه‌ایِ جدید هستند.

با این وجود، سن دقیق این جریان‌های گدازه همچنان نامشخص است، زیرا هنوز چیزهای بسیاری را دربارۀ سرعت دگرگونی سنگ‌های آتشفشانی در واکنش به هوای خشن ناهید و این که چنین دگرگونی‌هایی چه تاثیری بر تابش نور دیدنی (مرئی) تا فروسرخ-نزدیک می‌گذارند نمی‌دانیم.

شکار آتشفشان‌ها در ناهید

دانشمندان برای این که ببینند آیا جریان‌های گدازه‌ای دیده شده در ناهید تازه هستند یا نه، آزمایش‌هایی را با بلور الیوین، یک کانی سبز که در سنگ‌های آتشفشانی رایج است انجام دادند. تمرکز آنها بر بر چگونگی دگرگونی این بلورها در شرایطی تقریبا همسان با شرایط سطح ناهید بود.

آنها بلور الیوین را در هوای معمولی زمین، به مدت یک ماه در کوره‌ای تا دمای ۹۰۰ درجۀ سانتیگراد گرما دادند. در مدت چند روز، الیوین با لایه‌ای که به طور عمده از کانی سرخ-سیاه هماتیت بود پوشیده شد، که به نوبۀ خود باعث شد دیدن برخی ویژگی‌های خاص الیوین دشوارتر شود.

کاوشگر اروپایی ونوس اکسپرس که از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ در مدار ناهید بود به ظاهر توانسته بود نشانه‌های الیوین را حتی از مدارش ببیند، پس این یافته‌ها نشان می‌دهند که این الیوین‌ها [که ونوس اکسپرس دیده] باید از فوران‌های آتشفشانی تازه‌ای ناشی شده باشند، وگرنه واکنش‌های شیمیایی با هوای ناهید تاکنون آنها را پنهان کرده بود.

جاستین فیلیبرتو، نویسندۀ اصلی این پژوهش از بنیاد ماه و سیاره‌ای در هیوستون می‌گوید: «این نخستین‌بار است که فعالیت آتشفشانی احتمالی در سیاره‌ای دیگر را می‌بینیم.» دانشمندان اکنون قصد دارند پژوهش خود در این زمینه را با پختن کانی‌های آتشفشانی دیگر، در شرایطی همسان‌تر با هوای ناهید ادامه دهند، یعنی در هوایی پر از دی‌اکسید کربن و گوگرد به آزمون بپردازند. فیلیبرتو می‌گوید: «نتایج آزمایش با اینها هم بسیار همانند ِ آزمایش با الیوین بوده است.» این دانشمندان جزئیات یافته‌های خود را در مجلۀ Science Advances منتشر کردند.