آموزش زبان ترکی استانبولی

مرسانا · 4/11/19

اصلی‌ترین ویژگی زبان ترکی، چسبانشی بودن آن است؛ به این معنی که بسیاری از حالت‌ها با وسیله پسوندها بیان می‌شوند. زبان ترکی از این لحاظ با زبان فارسی متفاوت است. به همین خاطر فارسی‌زبان‌ها باید توجه و تمرکز بیشتری روی پسوندها داشته باشند. بسیاری از حروف اضافه مانند از، در، به، برای و … که در فارسی قبل از اسامی می‌آید در زبان ترکی به صورت پسوند به انتهای واژه‌ها می‌چسبند، مثلا عبارت «در خانه» به ترکی می‌شود «خانه در». حالت‌های ملکی، مقایسه‎ای، ساختن اسم از فعل، ساختن صفت از فعل و… همگی با پسوند انجام می‌شوند.

پسوند جمع
وقتی پسوندهای ler- یا lar- به حرف آخر اسامی مفرد بچسبند، اسامی جمع می‌شوند. اگر حرف آخر اسامی حروف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشند، پسوند جمع lar- و اگر حروف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشند پسوند ler- به اسامی اضافه می‌شود، مثلا:

Arabalar (ماشین‌ها)

Defterler (دفترها)

این موضوع استثناهایی نیز دارد که بیشتر مربوط به واژه‌هایی است که از زبان‌های دیگر وارد زبان ترکی شده اند.

پسوند پرسشی
این پسوند بر اساس اصل تطابق آوایی، چهار صورت متفاوت دارد: mi/mı/mu/mü

اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mı، اگر e,i باشد به mi ، اگر o,u باشد به muو اگر ö,ü باشد به mü تبدیل می‌شود.

?Ali doktor mu (علی دکتر است؟)

?Gözlük mü (عینک هستند؟)

پسوند مفعولی
حرف اضافه «را» در زبان ترکی به صورت پسوند -i/-ı/-u/-ü/ بعد از اسامی می‌آید. پسوند –ı زمانی می‌آید که آخرین حرف صدادار واژه a, ı باشد. پسوند –i زمانی به کار می‌رود که آخرین حرف صدادار واژه e, i باشد. اگر آخرین حرف صدادار واژه o, u باشد پسوند u- و اگر ö, ü باشد پسوند ü استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف واژه صدادار بود باید y میانجی بین پسوند و واژه قرار بگیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند، مثلا:

Evi (خانه را)

Arabayı (ماشین را)

Kolu (دست را)

نکته

پسوند مفعولی اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای کسی را می‌دهد. به جدول زیر توجه کنید:

من را Beni
تو را Seni
او را Onu
ما را Bizi
شما را Sizi
آنها را Onları
!Seni seviyorum (تو را دوست دارم!)

.Onu istemiyorum (او را نمی‌خواهم.)

پسوند مکانی به معنای «در»
در زبان ترکی حرف اضافه قبل از اسامی نمی‌آید بلکه به شکل پسوند به انتهای واژه می‌چسبد. حرف اضافه «در» در زبان ترکی da/de است. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوند مکانش نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود، بنابراین برای این واژه‌ها پسوند به شکل te/ta در می‌آید، مثلا:

Evde (در خانه)

Arabada (در ماشین)

Cepte (در جیب)

Parkta (در پارک)

نکته 1: این موضوع استثناهایی نیز دارد و واژه‌هایی که از زبان‌های دیگر وارد ترکی شده‌اند ممکن است این قوانین را زیرپا بگذارند.

نکته 2: پسوند مکانی da/de اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای پیش کسی یا در دست کسی بودن می‌دهد. ابتدا به جدول زیر توجه کنید:

پیش من، دست من، نزد من Bende
پیش تو، دست تو Sende
پیش او، دست او Onda
پیش ما، دست ما Bizde
پیش شما، دست شما Sizde
پیش آنها، دست آنها Onlarda
مثال:

?Kitap kimde (کتاب دست کیست؟)

.Kitap bende (کتاب دست من است.)

.Sizde hiç para yok (نزد شما هیچ پولی نیست.)

توجه

هر گاه به ضمیر سوم شخص مفرد (o) پسوندی اضافه شود، حرف n میانجی بین‌شان قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند.

پسوند den/-dan به معنای «از»
حرف اضافه «از» در زبان ترکی به عنوان پسوند به انتهای واژه می‌چسبد. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوند نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود، بنابراین برای این واژه‌ها پسوند «از» به شکل -ten/-tan در می‌آید، مثلا:

Buradan (از اینجا)

?Nereden (از کجا؟)

Evden (از خانه)

Sabahtan (از صبح)

نکته

پسوند den/-dan اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای از کسی می‌دهد. به جدول زیر توجه کنید:

از من Benden
از تو Senden
از او Ondan
از ما Bizden
از شما Sizden
از آنها Onlardan
به چند مثال توجه کنید:

.Ondan hoşlanıyorum (از او خوشم می‌آید.)

.Sizden nefret ederim (از شما نفرت دارم.)

پسوند همراهی به معنای «با»
این پسوند دو حالت رسمی و محاوره‌ای دارد. پسوند ile حالت رسمی و قدیمی‌تر آن و پسوندهای -le/-la/ حالت محاوره‌ای و امروزی آن است. پسوند le- زمانی به واژه می‌چسبد که آخرین حرف صدادار واژه حرف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشد. پسوند la- زمانی به کار می‌رود که آخرین حرف صدادار واژه نرم (e, i, ö, ü) باشد. اگر آخرین حرف واژه حرف صدادار بود y میانجی بین پسوند و واژه قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیاید، به مثال‌ها توجه کنید:

Uçakla (با هواپیما)

Metroyla (با مترو)

نکته

پسوند همراهی اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای با کسی می‌دهد. به جدول زیر توجه کنید:

حالت غیررسمی و محاوره‌ای حالت رسمی و قدیمی‌تر ضمیر فاعلی + پسوند همراهی
benle benimle با من
senle seninle با تو
onla onunla با او
bizle bizimle با ما
sizinle sizinle با شما
onlarla onlarla با آنها
نکته

اگر پسوند همراهی بین دو اسم بیاید در مفهوم «و» به کار می‌رود، مثلا:

.Benle sen gideriz (من و تو می‌رویم.)

پسوند -e/-a/ به معنای «به»
پسوند -e/-a/ به معنای به، به طرف، به سمت است. اگر آخرین حرف صدادار واژه‌ای که قبل از این پسوند بیاید سخت (a, ı, o, u) باشد پسوند –a و اگر حرف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشد پسوند e- می‌آید. اگر حرف آخر واژه صدادار باشد y میانجی بین واژه و پسوند قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند، مثلا:

Eve (به خانه)

Arabaya (به ماشین)

Parka (به سمت پارک)

?Nereye (به کجا)

نکته

پسوند -e/-a/ اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای به کسی می‌دهد. کاربرد این پسوند با کاربرد حرف اضافه «به» در زبان فارسی متفاوت است. مثلا در فارسی می‌گوییم «از من بپرس» اما در زبان ترکی می‌گویند «به من بپرس». «از من بپرس» در زبان ترکی مفهوم دیگری دارد و به معنای «حال من را بپرس، جویای احوال من بشو» به کار می‌رود. به جدول زیر توجه کنید:

به من Bana
به تو Sana
به او Ona
به ما Bize
به شما Size
به آنها Onlara
توجه

در اول شخص و دوم شخص مفرد اتصال پسوند به ضمیر بی‌قاعده است و باید آن را حفظ کنید، مثال:

.Bana sor (از من سوال کن.)

پسوند فاصله به معنای «تا»
پسوند -e/-a/ kadar به معنای تا است. اگر آخرین حرف صدادار واژه‌ای که قبل از این پسوند بیاید سخت (a, ı, o, u) باشد پسوند –a و اگر حرف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشد پسوند e- می‌آید. اگر حرف آخر واژه صدادار باشد y میانجی بین واژه و پسوند قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند، مثلا:

Sabaha kadar (تا صبح)

?Nereye kadar (تا کجا؟)

Türkiye’den Almanya’ya kadar (از ترکیه تا آلمان)

نکته

گاهی اوقات در حالت محاوره و غیر رسمی واژه kadar حذف می‎شود، مثلا:

Antalya’dan Adena’ya (از آنتالیا تا آدنا)

مرسانا · 4/11/19

اصلی‌ترین ویژگی زبان ترکی، چسبانشی بودن آن است؛ به این معنی که بسیاری از حالت‌ها با وسیله پسوندها بیان می‌شوند. زبان ترکی از این لحاظ با زبان فارسی متفاوت است. به همین خاطر فارسی‌زبان‌ها باید توجه و تمرکز بیشتری روی پسوندها داشته باشند. بسیاری از حروف اضافه مانند از، در، به، برای و … که در فارسی قبل از اسامی می‌آید در زبان ترکی به صورت پسوند به انتهای واژه‌ها می‌چسبند، مثلا عبارت «در خانه» به ترکی می‌شود «خانه در». حالت‌های ملکی، مقایسه‎ای، ساختن اسم از فعل، ساختن صفت از فعل و… همگی با پسوند انجام می‌شوند.

پسوند ‎تشبیه gibi
پسوند gibi به معنای «مثل، مانند» است. این پسوند بعد از اسم می‌آید و برای مثال آوردن به کار می‌رود مثلا «مثل شکر شیرین»، به تفاوت ساختار تشبیه در زبان ترکی و فارسی توجه کنید:

فارسی:

مانند، مثل + اسم + صفت

ترکی:

صفت + مانند، مثل + اسم

فقط ضمایر در این حالت تشبیهی باید پسوند ملکی نیز بگیرند، مثلا:

مثل من benim gibi
مثل تو senin gibi
مثل او onun gibi
مثل ما bizim gibi
ما شما sizin gibi
مثل آنها onların gibi
چند مثال ببینید:

Senin gibi güzel (مثل تو خوشگل)

Amerika gibi büyük (مثل آمریکا بزرگ)

پسوند تشبیه kadar
پسوند kadar به معنای «قدر، اندازه» است و تفاوتش با gibi در این است که می‌توان بعد از آن صفت نیاورد، مثلا:

Babam kadar (به اندازه پدرم)

Dünya kadar (به قدر دنیا)

Bu kadar (این قدر)

O kadar (آنقدر)

پسوند için به معنای «برای»
نحوه استفاده از این پسوند نسبتا ساده است. پسوند için به واژه نمی‌چسبد و با یک فاصله بعد از واژه می‌آید. این پسوند برای همه اسامی تنها یک حالت دارد. به مثال‌های زیر توجه کنید:

Bunun için (برای این)

Parti için (برای مهمانی)

نکته

ضمایر وقتی بخواهند با واژه içinبیایند باید به ضمایر پسوند ملکی چسباند، در جدول زیر می‌توانید ضمایر با پسوند «برای» را مشاهده کنید:

برای من Benim için
برای تو Senin için
برای او Onun için
برای ما Bizim için
برای شما Sizin için
برای آنها Onlar için
نکته

گاهی پسوند مفعولی -e/-a/ معنای «برای» می‌دهند، مثلا:

.Bunu sana aldım (این را برای تو خریدم.)

پسوندهای -den/-dan başka به معنای به جز، به غیر از
حرف اضافه به جز در ترکی به صورت پسوند «-den/-dan başka» می‌آید. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوندش نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود؛ بنابراین، برای این واژه‌ها پسوند به شکل-ten/-tan başka در می‌آید، مثلا:

Benden başka (به غیر از من)

Ondan başka (به جز او)

پسوند ملکی
واژه‌هایی که بعد از ضمایر ملکی (به درس ضمایر رجوع کنید) یا اسامی می‌آیند باید مطابق با ضمیر ملکی و شخص پسوندی ملکی داشته باشند.

پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان صدادار است:

بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند miz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mız، اگر e,i باشد به miz ، اگر o,u باشد به muzو اگر ö,ü باشد به müz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:

ترجمه مثال پسوند ملکی ضمیر ملکی
ماشین من Benim arabam
-m

benim
ماشین تو Senin araban
-n

senin
ماشین او Onun arabası
-si/-sı/-su/-sü

onun
ماشین ما Bizim arabamız
-miz/-mız/-muz/-müz

bizim

ماشین شما Sizin arabanız
-niz/-nız/-nuz/-nüz

sizin

ماشین آنها Onların arabaları
-leri/-ları

onlarin
توجه:

دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، به همین دلیل، در زمان سوم شخص مفرد یک s میانجی بین پسوند و واژه قرار گرفته است.

پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان بی‌صدا است:

اگر واژه‌ای که بعد از ضمیر ملکی آمده، مختوم به حرف بی‌صدا باشد، پسوند ملکی به صورت زیر می‌آید. بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند imiz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به imız، اگر e,i باشد به imiz ، اگر o,u باشد به imuz و اگر ö,ü باشد به imüz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:

ترجمه مثال پسوند ملکی ضمیر ملکی
دست من Benim kolum
-im/-ım/-um/-üm

benim
دست تو Senin kolun
-in/-ın/-un/-ün

senin
دست او Onun kolu
-i/-ı/-u/-ü

onun
دست ما Bizim kolumuz
-imiz/-ımız/-umuz/-ümüz

bizim
دست شما Sizin kolunuz
-iniz/-ınız/-unuz/-ünüz

sizin
دست آنها Onların kolları
-leri/-ları

onlarin
پسوندهای önce و sonar به معنای قبل و بعد
حروف اضافه «قبل» و «بعد» در زبان ترکی مانند فارسی بعد از اسم می‌آیند، مثلا:

Bir gün önce (یک روز قبل)

İki ay sonar (دو ماه بعد)

نکته

معادل‌های عبارت‌های حرف اضافه‌ای «قبل از» و «بعد از» در زبان ترکی -den önce و -den sonar هستند، مثلا:

O günden önce (قبل از آن روز)

Akşamdan sonar (بعد از شب)

مرسانا · 4/11/19

اصل تطابق آوایی یکی از اصلی‌ترین قوانین دستوری زبان ترکی است و دانستن آن برای زبان‌آموزان ضروری است. این قوانین پسوندهایی که به اسامی وصل می‌شوند را تغییر می‌دهند. زبان ترکی زبان پسوندهاست؛ بنابراین دانستن این اصل شما را قادر می‌سازد که به درستی از پسوندها استفاده کنید.

اصلی تطابق آوایی به دو دسته اصلی (major) و فرعی (minor) تقسیم‌بندی می‌شود.

اصل تطابق آوایی اصلی (major vowel harmony)
زبان ترکی 8 حرف صدادار دارد که به دو دسته صداهای سخت (hard) و نرم (soft) تقسیم می‌شود. همانطور که در جدول زیر می‌بینید 4 حرف صدادار سخت و 4 حرف صدادار نرم هستند:

a, ı, o, u حروف صدادار سخت
e, i, ö, ü حروف صدادار نرم
واژه‌های اصیل ترکی اغلب همه حروف صدادارشان سخت یا نرم است. واژه‌هایی که هم حرف صدادار نرم و هم سخت دارند یا از زبان‌های دیگر وارد ترکی شده اند یا اینکه در طول زمان تغییر کرده‌اند و استثنا محسوب می‌شوند. برای تشخیص دادن سختی و نرمی واژه به آخرین حرف صدادار واژه‌ها دقت کنید:

Okul

این واژه (به معنای مدرسه) واژه‌ای سخت است چون آخرین حرف صدادار آن آوایی سخت است.

Kahve

این واژه (به معنای قهوه) واژه‌ای نرم است چون آخرین حرف صدادار آن نرم است.

بر اساس اصل تطابق آوایی، پسوندی که بخواهد به واژه سخت بچسبد باید آوای سخت داشته باشد و پسوندی که بخواهد به واژه نرم بچسبد باید آوای نرم داشته باشد. برای مثال پسوند –de را در نظر بگیرید که به معنای «در» است و بعد از اسم می‌آید. به مثال‌ها توجه کنید تا ببینید این پسوند با واژه‌های سخت به حالت –da و با واژه‌های نرم به حالت –de می‌آید:

Evde (در خانه)

Okulda (در مدرسه)

اصل تطابق آوایی فرعی (minor vowel harmony)
در بخش قبل دیدیم که هشت حرف صدادار زبان ترکی به دو دسته سخت و نرم تقسیم‌بندی می‎شود. در این بخش با یک لایه تقسیم‌بندی دیگر آشنا می‌شویم که حروف صدادار را به دو دسته گرد و صاف تقسیم می‌کند:

A, E, I, İ حروف صدادار صاف
O, Ö, U, Ü حروف صدادار گرد
چهار تا از این حروف با لـ*ـب‌های گرد ادا می‌شوند و 4 تا با لـ*ـب‌هایی صاف. واژه‌های ترکی بسته به آخرین حرف صدادار یا واژه گرد یا واژه صاف هستند. واژه‌هایی که این قانون را نقض می‌کنند یا از زبان‌های دیگر وارد زبان شده‌اند یا در طول زمان تغییر کرده‌اند.

Okul

این واژه یک واژه گرد است چون آخرین حرف صدادار آن یک حرف گرد است.

Kahve

این واژه به دلیل اینکه آخرین حرف صدادارش صاف است واژه صاف محسوب می‌شود.

بر اساس این اصل، اگر پسوندی که با i-شروع می‌شود بخواهد به واژه‌ای گرد بچسبد باید به u- یا –ü تبدیل شود. اگر واژه سخت بود به u- و اگر نرم بود به –ü تبدیل می‌شود. برای مثال پسوند im– به معنای (من) وقتی به واژه سخت و گرد وصل می‌شود شکل um– به خود می‌گیرد:

Okulum (مدرسه من)

اگر همین پسوند به واژه‌ نرم و گرد بچسبد به صورت üm- می‌آید:

Gülüm (گل من)

مرسانا · 4/11/19

بعد از اصل تطابق آوایی، این قانون نیز بسیار مهم و پراهمیت است. زبان ترکی، زبان پسوندهاست و دانستن این اصول به افراد کمک می‌کند که شکل صحیح پسوند را به انتهای واژه‌ها بچسبانند.

حروف بی‌صدا در زبان ترکی 21 عدد است. این حروف به دو دسته واک‌دار و بی‌واک دسته‌بندی می‌شوند. در جدول زیر می‌توانید این حروف را مشاهده کنید:

b, c, d, g,ğ, j, l, m, n, r, v, y, z

حروف واک‌دار
f, s ,t , k, ç, ş, h, p

حروف بی‌واک
اگر پسوندی که با یکی از حروف d یا c شروع شود، بخواهد به واژه‌ای بچسبد که آخرین حرفش بی‌واک است، d و c به t و ç تبدیل می‌شود (یعنی به حالت بی‌واک خود تبدیل می‌شوند)، به مثال‌ها توجه کنید تا موضوع روشن‌تر شود:

Kitap + da = kitapta

چون واژه با حرف بی‌واک /p/ ختم شده بود، پسوند da- به ta- تبدیل شد.

اگر پسوندی با حروف صدادار شروع شود و بخواهد به واژه‌ای بچسبد که حرف آخرش یکی از حروف بی‌واک ç, p, k, t باشد، این چهار حروف به حالت واک‌دار خود در می‌آیند و تبدیل به c, b, g/ğ, d می‌شوند، به مثال توجه کنید:

Balik + a = baliğa (به ماهی)

Cep + i = Cebi (جیب را)

نکته

این قانون استثنائاتی دارد. اکثر واژه‌هایی که کوتاه و یک هجایی هستند هیچ تغییری نمی‌کنند، مانند top (توپ) یا et (گوشت).

مرسانا · 7/1/20

درس اول(اعداد زبان ترکی)
همونطور که میدونین هر زبونی اعداد خودشو داره زبان ترکی هم اعداد مخصوص به خودشو داره که با زبان ترکی استانبولی یکیه یعنی اگه اینو بدونین میتونین راحت اعداد ترکی استانبولی رو هم بدونین
خوب از صفر شروع میکنیم
در ترکی صفر همون صفر گفته میشه فقط یکم غلیظ تر
مثلا sifir
عدد یک میشه bir بیر
دو میشه iki ایکی
سه میشه Uch اوچ
چهار میشه dord دورد
پنج میشه besh بئش
شش میشه alti آلتی
هفت yeddi یددی
هشت sekkiz سککیز
نه dogguz دوققوز
ده on اون
یازده on bir اون بیر
دوازده on iki
عدد ده به همین روال میره یعنی یدونه on میاد و بعد اون عدد مورد نظر
الان بیست سی اینارو میگم بقیشم طبق گفته هام اضافه میکنیم خودتون
بیست iyirmi اییرمی
سی utoz اوتوز
چهل girx قیرخ
پنجاه alli اَللی
شصت atmish آتمیش
هفتاد yetmish یتمیش
هشتاد saksan سکسن
نود dozsan دوخسان
صد میشه yuz یوز
دویست iki yuz ایکی یوز
و در صدتایی ها هم به دنبال عدد یک yuz میاد
هزار min مین
دو هزار iki min ایکی مین
در هزار تایی ها هم مثل صدتایی ها دنبال عدد مورد نظر min یعنی هزار میاد
وقتی بخوایم مثلا بنویسی 111 میگیم یوز اون بیر yuz on bir درهمه صدتایی ها اینجوری میشه اگه 134 باشه میشه یوز اوتوز دورد yoz otoz dord مثل اعداد زبان فارسی میشه یکان دهگان و صدگان به هم میچسبه و عدد درست میشه
در هزارتایی ها مثلا بخوایم عدد 2356 رو بنویسیم اینجوری میشه ایکی مین اوچوز اَلی آلتی iki min och yuz alli alti میشه
اعداد میلیون میلیارد و بقیه اعداد هم مثل اعداد در زبان فارسی و انگلیسی میشه
پایان درس

مرسانا · 7/1/20

درس دوم (ضمایر شخصی)
زبان ترکی هم مثل فارسی دارای شش شخص است که سه تای آنها مفرد و سه تای دیگر جمع هستند. دارای مثنی یا تفکیک مذکر/مؤنث نیست. ضمایر شخصی ترکی آذربایجانی به شکل زیر هستند:

جمع	مفرد
biz(بیز)	mən (من)	اول شخص
siz(سیز)	sen(سَن)	دوم شخص
o(n)lar(اولار.اونلار)	o (او) به صورت غلیظ	سوم شخص

SAEEDEH.T · 22/2/20

اســـــامی در ترکی استانبولـــی:

برخلاف زبان‌هایی مانند آلمانی، اسپانیایی و فرانسوی، در زبان ترکی استانبولی جنسیت وجود ندارد و واژه‌ها مذکر و مونث ندارند. فهمیدن اینکه ضمیر سوم شخص مفرد یا یک اسم مذکر است یا مونث در صورتی که مشخص نشده باشد، امکان تشخیص ندارد. در محیط‌های رسمی و کاری واژه‌های bay و bayan (آقا و خانم) استفاده می‌شود.

در زبان ترکی، حرف تعریف نیز وجود ندارد. در زبان آلمانی، برای مثال، das و die و der حروف تعریف مذکر، مونث و خنثی هستند اما در ترکی چنین چیزی نداریم. حالت مفعول مستقیم (accusative case ) در زبان ترکی یکی از نمونه‌های اسم در حالت معین است.

با اضافه کردن ler یا lar به انتهای اسامی، می‌توان آنها را جمع بست. اگر حرف آخر اسامی حروف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشند، پسوند جمع lar- و اگر حروف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشند پسوند ler- به اسامی اضافه می‌شود، مثلا:

Arabalar (ماشین‌ها)

Defterler (دفترها)

این موضوع استثناهایی نیز دارد که بیشتر مربوط به واژه‌هایی است که از زبان‌های دیگر وارد زبان ترکی شده اند.

ساختار اسم

اسم در زبان ترکی به سه دسته ساده، مشتق و مرکب تقسیم‌بندی می‌شود:

اسم ساده: اسامی ساده از یک بخش معنایی ساخته شده اند، مانند su (آب) و yol (راه).
اسم مشتق: اسم مشتق از یک جزء بامعنی و یک یا چند جزء دستوری و بی‌معنی درست می‌شود این اسامی در زبان ترکی از طریق پسوند و پیشوندهای مختلف درست می‌شوند، مثلا:

yazı-cı (نویسنده)

اسامی مرکب: اسامی مرکب به دو شکل درست می‌شوند، یا با ترکیب دو کلمه یک نقش (مثلا دو اسم) یا با ترکیب دو کلمه با نقش‌های مختلف.

اسامی از نظر معنی

اسامی از نظر معنایی به چند دسته تقسیم می‌شوند:

اسم عام: این نوع اسم شامل تمام افراد یا چیزهای هم‌جنس خودش می‌شود مثلا وقتی می‌گوییم مرغ tavuk منظور همه انواع مرغ است.
اسم خاص: این نوع اسم بر شخص یا چیز خاص و مشخصی دلالت دارد، مثلا ایران Iran. حرف اول اسامی خاص در زبان ترکی به صورت بزرگ نوشته می‌شود مثلا استانبول Istanbul
اسم ذات: اسامی ذات به اسم‌هایی گفته می‌شود که می‌شود آنها را با چشم دید و با دست لمس کرد مثلا kafes قفس یا ağaç به معنای درخت.
اسم معنی: اسامی معنی به اسم‌هایی گفته می‌شود که نمی‌شود آنها را با چشم دید و با دست لمس کرد مثلا عشق aşk.
اسم جمع: این اسامی علامتی به نشانه جمع بودن ندارند اما از لحاظ معنایی به بیش از یک نفر یا یک چیز دلالت دارند، مثلا ordu سپاه

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

SAEEDEH.T · 22/2/20

حالت‌های اســــامی در زبان ترکی استانبولــــی

در زبان ترکی استانبولی، یک اسم می‌تواند شش حالت کلی داشته باشد. در زبان فارسی این حالت‌ها معمولا با حروف اضافه نمایش داده می‌شوند (مثلا مفعول با حرف اضافه را مشخص می‌شود). از جمله زبان‌هایی که اسامی حالت‌های مختلف به خود می‌گیرند زبان ترکی، روسی، آلمانی، فنلاندی و … است. زبان ترکی تنها شش حالت دارد ولی برخی زبان‌ها مانند فنلاندی 15 حالت و مجارستانی 18 حالت دارند! این حالت‌ها با پسوند به وجود می‌آیند. در جدول زیر با حالت‌ها و پسوندهای زبان ترکی آشنا می‌شوید:

جمع	مفرد	نقش در جمله	حالت
Ler-	–	فاعل	اسمی
Leri-	-(y)i	مفعول مستقیم	مفعولی
Lerin-	-(n)in	مضاف الیه	ملکی
Lere-	-(y)e	مفعول غیرمستقیم	مفعولی
Lerde-	-de	قید مکان	مکانی
Lerden-	-den	متمم	مفعول به

حالت اسمی
اگر اسم در نقش فاعل جمله آمده باشد، آنگاه اسم در حالت اسمی ظاهر می‌شود، مثلا:

.Öğretmen onları gördü (معلم آنها را دید.)
.Kedi uyuyor (گربه خوابیده است)

در نقش خطابی نیز اسامی حالت اسمی به خود می‌گیرند (در برخی زبان‌ها مثل لهستانی، این حالت، پسوند خاص خود را دارد)، مثلا:

!Günaydın, anne (صبح بخیر، مامان!)

در زبان ترکی حرف تعریف معین و نامعین وجود ندارد. یکی از حالت‌هایی که می‌توان فهمید اسم معین است یا نامعین، نقش مفعول مستقیم است. اگر این واژه در جمله در حالت اسمی ظاهر شود، نامعین و اگر در حالت مفعولی مستقیم ظاهر شود معین است، به مثال‌ها توجه کنید:

.Kerem kitap aldı (کرم کتاب (نکره) خرید)
.Kerem kitabı aldı (کرم آن کتاب (معرفه) را خرید)

حالت مفعولی مستقیم
پسوند حالت مفعولی مستقیم i- است. اسامی در نقش مفعول مستقیم این پسوند را به خود می‌گیرند. از مهم‌ترین کاربردهای این حالت، معرفه کردن اسامی در زبان ترکی است. به چند مثال توجه کنید:

.Seni seviyorum (دوستت دارم)
.Kerem kitabı aldı (کرم کتابه را خرید)

نکته

زبان ترکی سه ضمیر اشاره دارد: Bu (این)، Şu (آن) و O (آن). اگر در جمله‌ای، یکی از این ضمایر مفعول بودند، باید در حالت مفعولی ظاهر شوند، یعنی:

Bunu aldım. (Bu + (n)u)
(آن را خریدم)

ضمایر اشاره در حالت‌ها مفعولی مستقیم و مفعولی غیر مستقیم

حالت مفعولی غیرمستقیم	حالت مفعولی مستقیم
Burada	Bunu
şurada	Şunu
orada	Onu

توجه

ضمیر اشاره Şu نه دور است و نه نزدیک. چیزی بین این دو ضمیر اشاره است.

حالت اضافی (مضاف و مضاف الیه)
حالت اضافی عمدتا رابـ*ـطه بین مالک و شی متعلق به او را نشان می‌دهد مثلا Onun kitabı یعنی کتاب او. (n)In و (n)in پسوندهای این حالت هستند. اگر حرف آخر واژه صدادار باشد، چون دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، حرف n میانجی بینشان قرار می‌گیرد، مثلا Leyla’nın kitabı یعنی کتاب لیلا.

حالت مفعولی غیرمستقیم
برخی افعال علاوه بر مفعول مستقیم، به مفعول غیرمستقیم نیاز دارند، مانند فعل دادن (چیزی را به کسی دادن). به جمله زیر نگاه کنید:

.Mehmet’e oyuncak ver (عروسک را به محمد بده)

در مثال بالا عروسک مفعول مستقیم و محمد مفعول غیرمستقیم است.

علامت ’ فقط به خاطر این به کار رفته است که Mehmet اسم خاص است.

پسوند حالت مفعولی غیرمستقیم، نقش حرف اضافه «به» را نیز ایفا می‌کند، مثلا Eve می‌شود «به خانه».

.Eve gidiyorum (به خانه می‌روم.)

حالت مکانی
این حالت معادل حرف اضافه «در» در زبان فارسی است. پسوند de/da نشاندهنده این حالت است، مثلا:

.Evde ders çalışıyorum (در خانه درس می‌خوانم.)
.4’te kafede olurum (در ساعت 4 در کافه خواهم بود.)

حالت مفعول به
حال مفعول به در فارسی با حرف اضافه «از» ساخته می‌شود. این حالت مفهوم جهت‌گیری را دارد و نشان می‌دهد فعل به چه جهتی اشاره دارد. این حالت در پاسخ به پرسش‌های نظیر «از کجا»، «از چی» و «از کی» به کار می‌رود، مثلا:

.Marketten geliyor (از مغازه می‌آید.)

SAEEDEH.T · 22/2/20

ضمـــــایـــــر شخـــصی
«ضمیر شخصی» واژه‌ای است که در جمله جایگزین اسم می‌شود یا برای اینکه دوباره آن اسم تکرار نشود یا برای اینکه جمله کوتاه‌تر شود. در این درس می‌خواهیم با کاربرد ضمایر و ساختار دستوری آن در زبان انگلیسی آشنا شویم.

ضمیر فاعلی

ضمیر فاعلی کلمه‌ای است که جانشین اسم فاعل می‌شود. این ضمایر در فارسی دارای معادل هستند (من، تو، او، ما، شما، آنها). در جدول زیر با این ضمایر آشنا می‌شویم:

ضمیر جمع ترکی	فارسی	ضمیر مفرد ترکی	فارسی
biz	ما	ben	من
siz	شما	sen	تو
onlar	آنها	O	او

نکته

به دلیل اینکه در زبان ترکی، به انتهای افعال پسوند می‌چسبد، فعل به تنهایی بازگوکننده شخص و مفرد و جمع بودن هست و در بسیاری از موارد، به خصوص در مکالمات یا گفتار روزمره، ضمیر فاعلی در ابتدای جملات آورده نمی‌شود، مثلا:

Sen güzelsin = Güzelsin (تو زیبایی)

توجه

در زبان ترکی، ضمیر احترام وجود دارد و برای احترام هنگام خطاب به یک فرد از ضمیر siz به معنای شما استفاده می‌کنند.

ضمیر مفعولی

ضمایر شخصی مفعولی جایگزین مفعول جمله می‌شوند. در زبان فارسی این ضمایر معادلی ندارد و ما ضمیر مفعولی را با ترکیب حروف اضافه (معمولا “را” و “به”) با ضمیر می سازیم (به من، برای او …). در زبان ترکی، ضمیر مفعولی با چسباندن پسوند مفعولی به ضمایر فاعلی ساخته می‌شود. یکی از پسوندهای مفعولی معنای را و یکی معنای به می‌دهد. در جدول زیر با این ضمایر آشنا می‌شویم:

ترجمه	ضمیر مفعولی (غیر مستقیم)	ترجمه	ضمیر مفعولی (مستقیم)
به من	bana	من را	beni
به تو	sana	تو را	seni
به او	ona	او را	onu
به ما	bize	ما را	bizi
به شما	size	شما را	sizi
به آنها	onlara	آنها را	onları

ضمایر در حالت مکانی

معادل فارسی این ضمایر در فارسی «نزد من، نزد تو، …» است. حرف اضافه نزد/پیش/دست در ترکی به صورت پسوند به انتهای ضمیر می‌چسبد:

bizde	نزد ما	bende	نزد من
sizde	نزد شما	sende	نزد تو
onlarda	نزد آنها	onda	نزد او

ضمیر در حالت مفعول به

حرف اضافه «از» در زبان ترکی به صورت پسوند به ضمیر می‌چسبد. این حالت در جملات مقایسه‌ای و مفعول به استفاده می‌شود:

bizden	از ما	benden	از من
sizden	از شما	senden	از تو
onlardan	از آنها	ondan	از او

SAEEDEH.T · 22/2/20

ضمایـــــــر ملکی

ضمایر ملکی در زبان ترکی دو نوع هستند، ضمایر ملکی شخصی که برای انسان و ضمایر ملکی اشاره‌ای که برای غیرانسان و اشیا به کار می‌رود.

ضمیر ملکی شخصی

ضمیر ملکی شخصی تنها برای انسان به کار می‌رود و قبل از اسم می‌آید. دقت کنید که اسم بعد از این ضمایر باید پسوند ملکی به خود بگیرند. در جدول زیر هم با ضمایر ملکی و هم با پشوندهای ملکی آشنا می‌شویم:

ترجمه	مثال	پسوند ملکی	ضمیر ملکی شخصی
خانه من	Benim evim	-im	benim
خانه تو	Senin evin	-in	senin
خانه او	Onun evi	-i	onun
خانه ما	Bizim evimiz	-imiz	bizim
خانه شما	Sizing evinis	-iniz	sizin
خانه آنها	Onlarin evleri	-leri	onlarin

نکته 1: چون پسوندی که به اسامی متصل می‌شود، خود نشانگر مالکیت است، می‌توان ضمایر ملکی را حذف کرد و تنها اسم را همراه با پسوند ملکی آورد، مثلا : evim

نکته 2: اگر اسم با حرف صدادار تمام شود (مانند araba به معنای ماشین) آن وقت پسوند ملکی که به آن می‌چسبد بدون حرف صدادار می‌آید، چون دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، مثلا:

Benim arabam

Senin araban

نکته 3: اگر اسمی به حرف صدادار ختم شود و پسوند ملکی بخواهد به آن اضافه شود، چون دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند در حالت سوم شخص مفرد، پسوند ملکی به جای i- به si- تبدیل می‌شود تا بین دو حرف صدادار فاصله بیفتند، مثلا:

Onun arabasi

نکته 4: پسوند ملکی بر اساسا اصل تطابق آوایی چند حالت دارد»:

برای واژه‌هایی که حرف آخرشان صدادار است، بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند miz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mız، اگر e,i باشد به miz ، اگر o,u باشد به muzو اگر ö,ü باشد به müz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:

ترجمه	مثال	پسوند ملکی	ضمیر ملکی
ماشین من	Benim arabam	-m	benim
ماشین تو	Senin araban	-n	senin
ماشین او	Onun arabası	-si/-sı/-su/-sü	onun
ماشین ما	Bizim arabamız	-miz/-mız/-muz/-müz	bizim
ماشین شما	Sizin arabanız	-niz/-nız/-nuz/-nüz	sizin
ماشین آنها	Onların arabaları	-leri/-ları	onlarin

توجه:

دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، به همین دلیل، در زمان سوم شخص مفرد یک s میانجی بین پسوند و واژه قرار گرفته است.

پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان بی‌صدا است:

اگر واژه‌ای که بعد از ضمیر ملکی آمده، مختوم به حرف بی‌صدا باشد، پسوند ملکی به صورت زیر می‌آید. بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند imiz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به imız، اگر e,i باشد به imiz ، اگر o,u باشد به imuz و اگر ö,ü باشد به imüz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:

ترجمه	مثال	پسوند ملکی	ضمیر ملکی
دست من	Benim kolum	-im/-ım/-um/-üm	benim
دست تو	Senin kolun	-in/-ın/-un/-ün	senin
دست او	Onun kolu	-i/-ı/-u/-ü	onun
دست ما	Bizim kolumuz	-imiz/-ımız/-umuz/-ümüz	bizim
دست شما	Sizin kolunuz	-iniz/-ınız/-unuz/-ünüz	sizin
دست آنها	Onların kolları	-leri/-ları	onlarin

ضمیر ملکی اشاره‌ای

این ضمایر ملکی تنها برای غیر انسان و اشیا به کار می‌روند و قبل از اسم می‌آیند. پسوندی که بعد از این اسامی می‌آیند برای اسامی مفرد –i و برای اسامی جمع –leri است. در جدول زیر با این ضمایر و پسوندهای ملکی اسامی آشنا می‌شویم:

ترجمه	مثال	پسوند ملکی	ضمیر ملکی اشاره‌ای
خانه این	bunun evi	-i	bunun
خانه آن	Şunun evi	-i	Şunun
خانه آن	Onun evi	-i	onun
خانه اینها	Bunların evleri	-leri	Bunların
خانه آنها	Şunların evleri	-leri	Şunların
خانه آنها	Onlarin evleri	-leri	onlarin

به چند مثال دیگر توجه کنید:

Evin odası (اتاقِ خانه)

Kedinin yemeği (غذای گربه)

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

مدیر بازنشسته رمان۹۸

مدیر بازنشسته رمان۹۸

مدیر بازنشسته رمان۹۸

مدیر بازنشسته رمان۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین