درخشنده‌ترین ابرنواختر کشف‌شده، در واقع سیاهچاله بوده است!

MacTavish · 11/10/19

سال گذشته، ستاره‌شناسان اعلام کردند که درخشان‌ترین ابرنواختر رصد شده تا به الان را کشف کرده‌اند. اما تحقیق جدیدی که انجام شده، نشان می‌دهد این پدیده به جای آن‌که یک انفجار ستاره‌ای باشد، بلعیده‌شدن یک ستاره بداقبال در سیاهچاله‌ای عظیم است!

ابرنواخترها، انفجارات ستاره‌ای هستند که در زمان مرگ ستاره رخ می‌دهند. وقتی که سوخت هیدروژنی و هلیومی ستاره به پایان رسیده باشد، ستاره که در مرحله غول سرخی به سر می‌برد، با انفجاری مهیب باقی‌مانده مواد درون خود را به فضا پرتاب می‌کند.

اخیرا دانشمندان نوع جدیدی از ابرنواخترها به نام ابرنواخترهای بسیار درخشان (superluminous supernova) را کشف کرده‌اند که روشنایی‌شان، حدود صد برابر سایر ابرنواخترهاست. این نوع از انفجارات ستاره‌ای، در عین حال فراوانی بسیار کمتری هم دارند و فقط یک مورد از هر هزار مورد انفجار ابرنواختری، از نوع بسیار درخشان است.

در سال 2015 ستاره‌شناسانی که در پروژه‌ای برای جستجوی ابرنواخترها (ASAS-SN) فعالیت داشتند، اعلام کردند که ابرنواختر بسیار درخشان و عجیبی را در فاصله 3.8 میلیارد سال نوری ثبت کرده‌اند. این ابرنواختر دو برابر رکوردهای پیشین درخشندگی داشت و نوری که از آن ساطع می‌شد، بیست برابر نوری بود که از تمامی کهکشان راه شیری منتشر می‌شود.

تصویری خیالی که بلعیده شدن یک ستاره خورشید مانند را در ابرسیاهچاله‌ای با جرم صد میلیون برابر جرم خورشید نشان می‌دهد. اتفاقی که برای ASASSN-15lh نیز رخ داده است.

در تحقیق جدیدی که در مجله Nature Astronomy چاپ شده است، این یافته پیشین، مورد شک و تردید قرار گرفته است. این پژوهش اعلام می‌کند که ابرنواختر ASASSN-15lh، در واقع یک ستاره خورشیدمانند است که آن‌چنان به سیاهچاله بسیار چرخانی نزدیک شده است که در حال بلعیده شدن در آن است؛ پدیده‌ای که بسیار نادر بوده و به نام از هم‌گسیختگی کشندی خوانده می‌شود.

یکی از دلایلی که پیشنهاد می کند این جرم ابرنواختر نیست، نوع کهکشان میزبان آن است. کهکشانی که انتظار نداریم تا ابرنواخترهای بسیار درخشان را در آن رصد کنیم. به علاوه، رصدهای ده ماهه‌ای که پس از کشف این جرم انجام شده و تحول آن را دنبال کرده است، نشان می‌دهد که ویژگی‌های این رخداد، با نشانه‌های تحولی یک ابرنواختر سازگار نیست. به طور مثال به جای آنکه به مرور زمان دمای این جرم رو به سرد شدن بگذارد، دوباره در حال گرم‌تر شدن است و برای مدت طولانی در این دماهای بالا باقی مانده است.

تصویری از یک سیاهچاله چرخان، همراه با قرص برافزایشی اطراف آن که محصول بلعیده شدن ستاره‌ای در این جرم عظیم می‌باشد.

به این صورت اخترفیزیک‌دانان ایده متلاشی شدن یک ستاره در سیاهچاله چرخان را پیشنهاد دادند که با شواهد موجود سازگاری بیشتری دارد. پدیده‌ای که تا قبل از این تنها ده مورد از آن شناسایی شده بود. هرچند هنوز هم با قطعیت کامل نمی‌توان در مورد ماهیت این پدیده اظهار نظر کرد، اما این راهی است که همیشه علم از آن بهره برده و خود را تکمیل کرده است. به این صورت که هر توضیح جدیدی که سازگاری بیشتری با مشاهدات و آزمایش‌ها داشته باشد، مورد قبول واقع شده و در پیشرفت علم سهیم می‌شود.