تهدیدی جدی برای وجود حیات در سیاره پروکسیما قنطورس

MacTavish · 11/10/19

تهدیدی جدی برای وجود حیات در سیاره پروکسیما قنطورس

کشف یک سیاره شبه زمین در مدار پروکسیما قنطورس که نزدیک‌ترین ستاره به منظومه شمسی ماست، امیدهای زیادی را برای یافتن حیات بر روی آن پدید آورد. با این حال، یافته‌های جدید نشان می‌دهد که احتمالا این سیاره هرچند وقت یک بار با تششعات شدیدی از سوی ستاره خود بمباران شده است و نباید به وجود حیات روی آن امیدوار بود.

حدود چهار ماه پیش بود که ستاره‌شناسان از وجود دنیای بیگانه‌ای در اطراف ستاره کوتوله سرخ پروکسیما قنطورس خبر دادند. ستاره‌ای که ششصد بار کم‌نورتر از خورشید بوده و تنها 4.2 سال نوری با ما فاصله دارد. هرچند که پروکسیما قنطورس بسیار کم‌فروغ‌تر از خورشید ماست، اما سیاره آن هم به مراتب نزدیک‌تر به میزبان ستاره‌ای خود قرار داشته و در ناحیه موسوم به کمربند حیات جای می‌گیرد. یعنی محلی که آب می‌تواند به صورت مایع در سطح آن جریان یابد و یخ‌ نزده یا تبخیر نشود. سایر مشاهدات نیز نشان می‌داد جنس این سیاره مشابه زمین و به صورت سنگ و خاک است. به این صورت، تصور بر این بود که این سیاره می‌تواند کاندید بسیار خوبی برای دارا بودن حیات باشد.

با این حال باید توجه داشت که واقع شدن در کمربند حیات و خاکی بودن سیاره، شرایط لازم برای شکل‌گیری حیات است، اما به هیچ عنوان کافی نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که سیارات فراخورشیدی بسیاری در معرض طوفان‌های ستاره‌ای قدرتمندی قرار می‌گیرند که هزاران بار شدیدتر از طوفان‌های خورشیدی منظومه شمسی است. این طوفان‌های شدید می توانند هرگونه حیات احتمالی که بر روی سیارات اطراف شکل گرفته را به طور کامل نابود کنند. به خصوص اگر سیاره نزدیک به ستاره باشد، این اتفاق شدیدتر است که در مورد سیاره پروکسیما قنطورس نیز اینچنین است و فاصله آن از ستاره‌اش تنها یک دهم فاصله عطارد تا خورشید است.

تصویری خیالی از سطح سیاره پروکسیما قنطورس بی: ستاره پروکسما قنطورس به روشنی در آسمان این سیاره می‌درخشد و دو ستاره دیگر این منظومه ستاره‌ای، کمی بالاتر از آن مشخص‌اند.

مطالعات انجام گرفته درمورد میزان تاثیر این طوفان‌ها، به صورت شبیه‌سازی‌هایی بوده است که عوامل مختلف مانند: شدت طوفان، فاصله سیاره تا ستاره، ضخامت و ترکیب جو و شدت میدان مغناطیسی سیاره را در نظر گرفته اند. این شبیه‌سازی‌های صورت گرفته نشان داده‌اند که اگر ضخامت جو و میدان مغناطیسی سیاره پروکسیما قنطورس کاملا مشابه زمین باشد، خطری آن را تهدید نمی‌کند. اما اگر یکی از این دو مورد کمی ضعیف‌تر باشد، حیات احتمالی شکل‌ گرفته بر روی آن را بارها نابود خواهد کرد. ظاهرا در اینکه پروکسیما قنطورس را زیست‌پذیر بدانیم، کمی زود است و باید منتظر داده‌های بیشتری از این همسایه خود باشیم.

ستاره پروکسیما قنطورس، یک کوتوله قرمز است که مطالعات نشان می‌دهد بیش از 70 درصد ستاره‌های کهکشان ما از این نوع هستند. به این صورت این نوع ستاره‌ها، به دلیل کثرت‌شان و همچنین عمر بسیار طولانی، موارد جالب توجهی برای بررسی حیات در سیاره‌های اطرافشان هستند. هر چند تحقیق جدید نشان می‌دهد که طوفان‌های سهمگین ستاره‌ای می‌توانند بسیاری از این سیارات را از رده زیست‌پذیر بودن خارج سازند.

این وضعیت را می‌توان مشابه وضعیت شهر فوکوشیمای ژاپن دانست. زمانی که به خاطر انفجار هسته‌ای در سال 2011 سطح تششعات هسته‌ای در آن بسیار بالا رفت. هرچند هم‌اکنون آب و هوای این شهر بسیار ملایم و خنک است، اما میزان بالای تششعات، زندگی در آن را خطرناک کرده است. همین حالت برای سیارات اطراف کوتوله‌های قرمز می‌تواند وجود داشته باشد. سیاراتی با آب و هوای خوب، اما همراه با تششعات ستاره‌ای بسیار خطرناک که تهدیدی جدی برای حیات به شمار می‌روند.

با این حال این وضعیت ناامیدکننده قرار نیست برای تمامی سیارات وجود داشته باشد. همان‌طور که اشاره شد، این سیارات اگر دارای میدان مغناطیسی قوی و جوی ضخیم باشند، توانایی آن را دارند که از زیر طوفان‌های شدید ستاره‌ای جان سالم به در ببرند. علاوه بر این باکتری‌هایی در زمین کشف شده‌اند که نسبت به تششعات بسیار قوی مقاوم هستند. پس امکانش کاملا وجود دارد که حیات شکل‌گرفته در چنین سیاراتی نیز کاملا نسبت به این تهدید مقاوم باشند.