ثبت نمایی خیره‌کننده از حلقه های زحل توسط فضاپیمای کاسینی

MacTavish · 10/10/19

ماموریت فضاپیمای کاسینی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود. اخیرا این فضاپیما نمایی خیره‌کننده از حلقه های زحل را به ثبت رسانده و به زمین مخابره کرده است.

مطالعه و کاوش بشر در زحل به کمک فضاپیمای کاسینی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود. در واقع تعداد روزهای باقی مانده تا شیرجه نهایی کاسینی در اتمسفر زحل را می‌توان با انگشتان دست نیز شمارش کرد. این فضاپیما حتی در آخرین لحظات نیز به فعالیت خود به طور جدی ادامه داده و این بار نیز با ارسال تصاویری خیره کننده از حلقه های زحل دانشمندان را به وجد آورده است. یکی از این تصاویر دارای رنگ‌هایی زنده با وضوح بسیار بالاست و تا همیشه در خاطر دانشمندان باقی خواهد ماند.

در ماه‌های اخیر، مانور فضاپیمای کاسینی در نزدیکی سیاره زحل و اقمار آن ادامه پیدا می‌کند تا اینکه ماموریت نهایی این فضاپیما در روز 24 شهریور به پایان برسد. کاسینی از ماه آوریل تاکنون توانسته تصاویر بی‌نظیری از زحل و حلقه‌های شگفت‌انگیز این سیاره را به ثبت برساند. تماشای این تصاویر، جزئیات خیره‌کننده‌ای را از ویژگی‌های منحصر به فرد غول گازی منظومه شمسی به ما نشان می‌دهد.

طبق زمان‌بندی‌های صورت گرفته، کاسینی آخرین دور کامل خود را به اتمام رسانده و اکنون در مسیر حرکت به اعماق سیاره زحل قرار دارد. اما این به معنای پایان کار این فضاپیما نیست؛ چرا که کاسینی همچنان ارسال داده‌های خود به زمین را ادامه می‌دهد و اخیرا نیز ناسا 2 تصویر خیره‌کننده را از این ماموریت منتشر کرده است.

اولین تصویر در تاریخ 4 ژوئن به ثبت رسید و نمایی سیاه و سفید از خمیدگی قسمت داخلی حلقه های زحل را نشان می‌دهد.

این تصویر که موج مارپیچی جانوس (Janus) نام نهاده شده، حاصل حرکت قمر جانوس از بخش خارجی حلقه‌های A است.

همزمان با حرکات قمر اپیمتئوس (Epithemeus) در لبه خارجی حلقه‌های A، قمر جانوس یک مدار تشدید را در ذرات حلقه‌ها به وجود می‌آورد. ذرات حلقه‌های این ناحیه، نرخ گردش دوبرابری را نسبت به قمر جانوس دارند. این امر موجب شکل‌گیری یک آرایش مارپیچی می‌شود که در تصویر بالا قابل ملاحظه است. این مکانسیم دقیقا همان چیزی‌ست که موجب می‌شود بازوهای کهکشان‌های مارپیچی شکل بگیرند.

البته این امواج یکنواخت نیستند و در هر قسمت با سایر بخش‌ها تفاوت دارد. در عکس بالا ممکن است تصور شود که بخشی از قسمت‌های حلقه های زحل از لنز دوربین فاصله دارند؛ اما چنین نیست و تقریبا تمامی آنان با کاسینی 76 هزار کیلومتر فاصله دارند.

اگرچه این حلقه‌ها جانوس نام‌گذاری شده‌اند، اما باید به خاطر داشت که چنین پدیده‌ای در صورت عدم وجود اپیمتئوس هیچ‌گاه رخ نمی‌داد. دو قمر زحل تقریبا یا یک سرعت یکسان در مدار زحل گردش می‌کنند. هر 4 سال یک بار این اقمار مسیر گردش خود را با آرایشی جالب توجه به اجرا می‌گذارند و در همکاری با یکدیگر چنین امواج جالبی را در حلقه‌ها به وجود می‌آورند.

فاصله بین هریک از این امواج حدود 4 سال است و نمای جدیدی که فضاپیمای کاسینی از آنان به ثبت رسانده، جلوه‌ای همچون تنه‌های درخت را به تصویر می‌کشاند.

تصویر دوم در تاریخ 6 جولای 2017 (پانزدهم تیر ماه 96) به ثبت رسید و ترکیبی از رنگ‌های طبیعی قسمت B از حلقه‌های زحل را به نمایش می‌گذارد. در حال حاضر فضاپیمای کاسینی از این محل 76 هزار کیلومتر دورتر است. به گفته دانشمندان ناسا، هنوز مشخص نیست که وجود چه ماده‌ای در ترکیبات یخی، منجر به شکل‌گیری رنگ بژ می‌شوند. اکتشاف این موضوع نیز در نوع خود بسیار دشوار است؛ زیرا زحل نیز رنگ مشابهی با آن را دارد. با این حال دانشمندان امیدوارند کاسینی بتواند از این ویژگی اسرارآمیز رمزگشایی کند.

تصویر زیر یک نسخه بهینه یافته از نمای اصلی است. همان‌طور که مشاهده می‌شود قسمت‌هایی که غلظت شدیدتری از رنگ بژ را دارا بوده‌اند، به رنگ قرمز و سایر بخش‌ها به رنگ آبی مشاهده می‌شوند. این تصویر به شما کمک می‌کند تا از نحوه قرارگیری این حلقه‌ها به خوبی اطلاع حاصل کنید. در بخش میانی این تصویر، حلقه‌های ظریف‌تری واقع شده‌اند که عرض هریک از آنان در حدود 40 کیلومتر است.

فضاپیمای کاسینی در تاریخ 15 سپتامبر (24 شهریور) به پایان ماموریت خود خواهد رسید. این بدان معناست که تنها چند روز دیگر تا خداحافظی همیشگی با این فضاپیما فاصله داریم. دانشمندان امیدوارند تا آن زمان بتوانیم آخرین تصاویر شگفت‌انگیز این ماموریت را نیز ببینیم.