تلاش تازه‌ی ناسا برای کشف حیات بیگانه هوشمند در سیارات دوردست

MacTavish · 2/10/19

ناسا در ادامه‌ی برنامه‌هایی که برای کشف حیات بیگانه هوشمند در دست اقدام دارد، با جدیت بیشتری روی دریافت سیگنال‌هایی خاص از اعماق فضا متمرکز شده است؛ آثار و علائمی که می‌توانند از وجود تمدنی پیشرفته در ورای منظومه شمسی حکایت داشته باشند.

همواره ماموریت‌های اکتشافی بشر در منظومه شمسی؛ نه روی شناسایی حیات بیگانه هوشمند ، بلکه روی کشف موجودات میکروبی متمرکز بوده است. اما در سال‌های اخیر، با اجرای پروژه‌هایی نظیر کپلر (Kepler) و هارپس (HARPS)، دستاوردهای مهمی حاصل شده و شناخت دانشمندان از سیاراتی که در ورای منظومه‌ خورشیدی ما واقع شده‌اند نیز، افزایش یافته است.

ناسا در جستجوی حیات بیگانه هوشمند

تاکنون بر اساس مشاهدات مختلف که اکثر آن‌ها به 10 سال اخیر مربوط می‌شوند، وجود 3779 سیاره فراخورشیدی به اثبات رسیده و هزاران کاندید دیگر هم برای پیوستن به این جمع وجود دارند. همزمان با اضافه شدن اسامی مختلف به این فهرست بلند بالا، یک سوال قدیمی تکرار می‌شود: آیا سیاره دیگری در جهان هستی وجود دارد که زندگی در آن جریان داشته باشد؟

امروزه بشر با نسل جدیدی از تجهیزات پیشرفته، نظیر ماهواره TESS و تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا یا فضاپیمای PLATO و ماهواره CHEOPS که متعلق به آژانس فضایی اروپا هستند، تحقیقات ژرف و پردامنه‌ای را در این خصوص ترتیب داده است؛ آن هم نه تنها برای کشف حیات فرازمینی، بلکه در جستجوی حیات بیگانه هوشمند و چه بسا تمدنی پیشرفته در اعماق فضا!

ناسا در تلاشی تازه روی این موضوع متمرکز شده است و برای نیل به این هدف، شواهدی موسوم به آثار تکنولوژیک (technosignatures) را جستجو خواهد کرد؛ در واقع سیگنال‌هایی که می‌توانند هر گونه نشانی از حیات بیگانه هوشمند یا تمدنی پیشرفته داشته باشند.

کره زمین همواره در حال ساطع کردن این آثار تکنولوژیک از خود است که بارزترین آن‌ها، امواج رادیویی هستند. از موارد دیگری که می‌توانند در این زمره جای بگیرند و به یک تمدن پیشرفته اشاره داشته باشند؛ باید به پرتوهای لیزری، امواج مصنوعی نوری و حرارتی ساطع شده از سیارات فراخورشیدی و برخی مواد شیمیایی و آلاینده در اتمسفر آن‌ها اشاره کرد.

در ماه آوریل 2018، کنگره ایالات متحده به ناسا برای حمایت از جستجوهای علمی که می‌توانند به کشف آثار تکنولوژیک در فضا منجر شوند، چراغ سبز نشان داد. ناسا چندی پیش با انتشار بیانیه‌ای در همین خصوص اظهار داشت:

به عنوان بخشی از تلاش‌های صورت گرفته، این آژانس از تاریخ 26 لغایت 28 سپتامبر پذیرای کارگروه آثار تکنولوژیک ناسا در هیوستون خواهد بود. این رویداد با هدف بررسی دستاوردهای فعلی، شناسایی موثرترین راه‌ها برای جستجوی آثار تکنولوژیک و تعیین مناسب‌ترین بخش‌هایی که برای پیشبرد علم در این حوزه مستعد سرمایه‌گذاری هستند، برگزار می‌شود.

در خارج از تشکیلات ناسا نیز، جستجوی حیات فرازمینی از سوی نهادهای دیگری در جریان است که می‌توان از انستیتو SETI (تاسیس شده توسط فضانوردان کارل یاگن و جیل تارتر) و Breakthrough Initiatives (تاسیس شده توسط فیزیکدان یوری میلنر با پشتیبانی استیون هاوکینگ) نام برد. البته تاریخ می‌گوید که ناسا همواره نقشی حداقلی در چنین تحقیقاتی داشته است. به عنوان مثال این سازمان در اوایل دهه 90 میلادی، یکی از برنامه‌های SETI را پس از یکسال ترک گفت؛ اندکی پیش از آن که فشارهای سـ*ـیاسی باعث لغو برنامه شود.

در مقطع فعلی اما، جستجوها به نحو امیدبخش‌تری در جریان هستند و با مشاهدات و اکتشافات اخیز نیز، هیزم بیشتری به تنور کنجکاوی‌ها ریخته شده است. به نقل از ناسا:

تلسکوپ فضایی کپلر در سال 2015، نوساناتی غیرمعمول در روشنایی برخاسته از ستاره تبی (Tabby) یا KIC 8462852 ثبت کرد که به ظن وجود یک سازه عظیم فضایی در آن نزدیکی‌ها دامن زد. البته دانشمندان بعدها به این نتیجه رسیدند که عامل بروز این نوسانات، ابری از گرد و غبار بوده است. با این وجود، ماجرای ستاره تبی نشان داد که به دنبال موارد غیرمعمول گشتن در داده‌های جمع‌آوری شده از فضا، می‌تواند به طور بلقوه سودمند باشد؛ چرا که شاید مظاهر تکنولوژی یک تمدن پیشرفته، برای ما غیرمعمول جلوه کند.

به هر حال هنوز نمی‌دانیم که آیا حیات فرازمینی و موجودات فضایی هوشمند در جایی از عالم هستی وجود دارند یا خیر؛ اما به هیچ وجه نباید این احتمال را صفر فرض کرد. البته یافتن حیات بیگانه هوشمند را می‌توان به مانند جستجوی سوزن در انبار کاه تشبیه کرد و موفقیت‌آمیز بودن این تلاش‌ها در گرو تکامل تکنولوژی و بهینه‌سازی تجهیزات موجود است.