کشف آثار بخار آب در سیاره فراخورشیدی ؛ گام عظیم ناسا برای اثبات حیات فرازمینی !

MacTavish · 19/9/19

ناسا به تازگی و برای اولین بار در تاریخ بشریت، موفق به کشف آثار بخار آب در سیاره فراخورشیدی K2-18b شده است. دانشمندان احتمال وجود حیات در این سیاره را بسیار بالا می‌دانند!

دیگر مطمئنا هرکسی که اندکی با دنیای علم و مخصوصا علم نجوم آشنایی داشته باشد، می‌داند که سالیان سال است که ناسا (NASA) و دیگر آژانس ها و سازمان‌های فضایی، بی‌تابانه به دنبال کشف آب مایع در سیارات فرازمینی هستند. وجود آب مایع در هر سیاره‌ای، می‌تواند نشان دهنده وجود حیات در آن سیاره باشد. می‌توان گفت که تقریبا تمام مدل‌هایی که دانشمندان و اختر زیست شناسان در رابـ*ـطه با نحوه شکل‌گیری حیات در دیگر سیارات مطرح کرده‌اند، به الزام وجود آب مایع در آن سیارات اشاره داشته‌اند. باوجود اینکه تئوری‌هایی در رابـ*ـطه با احتمال وجود آب مایع در قمر اروپا از سیاره مشتری و قمر تایتان از سیاره زحل وجود دارد، اما در منظومه شمسی ما، با وجود بررسی‌های فراوان سازمان‌های فضایی، هنوز وجود آب مایع در هیچ سیاره یا قمری اثبات نشده است. اما چه می‌شود اگر لنز تلسکوپ‌هایمان را از منظومه شمسی خود خارج کنیم و به دنبال نشانه های حیات در اجرام آسمانی فراخورشیدی بگردیم؟ اینجا است که اوضاع جذاب می‌شود! چرا که ناسا به تازگی موفق به کشف آثار بخار آب در سیاره فراخورشیدی K2-18b شده است.

احتمال بسیار بالای وجود حیات در سیاره K2-18b

سیاره فراخورشیدی K2-18b، از آن دست سیاراتی است که بخاطر شباهت با سیاره زمین و همچنین اندازه بزرگترش از سیاره ما، به اَبَر زمین یا Super-Earth شناخته می‌شود. این سیاره در فاصله 110سال نوری از ستاره منظومه خودش، که یک کوتوله سرخ است، قرار دارد. سیاره فراخورشیدی K2-18b در کمربند حیات منظومه خودش جای گرفته است. منظور از کمربند حیات یا Habitable Zone، منطقه‌ای است که بخاطر داشتن فاصله مناسب از ستاره یک منظومه، می‌تواند حداقل به صورت تئوری و روی کاغذ، میزبان حیات باشد. به عنوان مثال سیاره زمین در کمربند حیات ستاره منظومه شمسی، یعنی خورشید قرار گرفته است. این یعنی فاصله ما از خورشید نه بیش از حد زیاد است و نه بیش از حد کم.

ناسا اعلام کرده که اتمسفر این سیاره فراخورشیدی، برای شکل‌گیری حیات، کاملا مناسب است. دانشمندان ناسا حتی پایشان را از این هم فراتر گذاشته‌اند و این سیاره را رسما “زیست پذیر” نامیده‌اند! به عقیده این دانشمندان، انرژی تابشی‌ای که K2-18b از ستاره خودش دریافت می‌کند، به مراتب بیشتر از انرژی تابشی‌ای است که ما در سیاره خودمان از خورشید دریافت می‌کنیم.

در اتمسفر این سیاره، هلیوم و هیدروژن به میزان قابل توجهی یافت می‌شود. ضمن اینکه تیم بررسی کننده این سیاره، معتقد است که اتمسفر K2-18b ممکن است درست مانند سیاره خودمان، دارای مقادیر قابل توجهی نیتروژن و متان هم باشد. مطمئنا تک تک این مواردی که گفته شد، احتمال وجود حیات در این سیاره را به طرز قابل توجه و هیجان‌انگیزی بالا می‌برند!

کشف آثار بخار آب در سیاره فراخورشیدی K2-18b

اما چیزی که سیاره فراخورشیدی K2-18b را تبدیل به یکی از مهمترین و جذاب‌ترین سیارات کیهان می‌کند، کشف آثار بخار آب در آن است. دانشمندان ناسا معتقدند که وجود بخار آب در اتمسفر این سیاره، در کنار غلظت مناسب این اتمسفر و البته قرار داشتن K2-18b در کمربند حیات منظومه خودش، به احتمال قریب به یقین، نشان دهنده وجود آب مایع در این سیاره است! درست است که صرف وجود آب مایع در یک سیاره، نمی‌تواند نشان‌دهنده وجود قطعی حیات در آن باشد، اما از آنجایی که تقریبا تمام دانشمندان معتقدند آب مایع، درنهایت می‌تواند منجر به شکل‌گیری حیات شود، می‌توان عنوان کرد که وجود آب مایع در این سیاره، احتمال وجود حیات در آن را بسیار بالا می‌برد.

ضمن اینکه طبق دانش کنونی بشر، سیاره زمین، دو تفاوت عمده با دیگر اجرام آسمانی کیهان دارد، یک؛ وجود آب مایع در زمین، و دو؛ وجود حیات در زمین! پس واضح است که با یک حساب سرانگشتی بسیار ساده، می‌توان به این نتیجه رسید که آب مایع، با مقوله شکل‌گیری حیات، ارتباطی مستقیم و تنگاتنگ دارد. با وجود اینکه کشف آثار بخار آب در سیاره فراخورشیدی K2-18b تنها چند روز است که رقم خورده، اما همین حالا هم بسیاری از دانشمندان و ستاره شناسان، از این سیاره به عنوان مهمترین سیاره کیهان یاد می‌کنند!

جالب است این را هم بدانید که خود سیاره فراخورشیدی K2-18b، به تازگی کشف نشده و درواقع این سیاره برای اولین بار در سال 2015 و توسط تلسکوپ کِپلِر کشف و سپس توسط تلسکوپ مشهور هابل، رصد شد. فاصله این سیاره از سیاره زمین، چیزی حدود 124سال نوری تخمین زده شده است. درست است که این موضوع به معنی عدم توانایی بشر برای قدم گذاشتن بر آن، حداقل در آینده نزدیک، است اما به هرحال فاصله 124سال نوری، طبق استانداردهای ستاره شناسی، خیلی هم فاصله دور از دسترسی نیست! این فاصله نشان می‌دهد که اگر ما می‌توانستیم غیرممکن را ممکن کنیم و با سرعت نور حرکت کنیم، باز هم 124سال دیگر به این سیاره می‌رسیدیم. اما تلسکوپ‌های بسیار قدرتمندی مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب که توانایی رصد اجرام آسمانی‌ای با فاصله چند میلیارد سال نوری از کره زمین را نیز دارد، به سادگی هرچه تمام‌تر می‌توانند سطح این سیاره را مورد بررسی قرار دهند. ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب به اتمام رسیده و به زودی از آن بهره‌برداری خواهد شد.

اگر این تلسکوپ‌ها بتوانند وجود حیات در سیاره فراخورشیدی K2-18b را اثبات کنند، آنگاه عظیم‌ترین ماموریت تاریخ بشریت آغاز می‌شود؛ تلاش برای رسیدن به سیاره‌ای در فاصله 124سال نوری از ما!

به گفته ناسا، کشف آثار بخار آب در سیاره فراخورشیدی K2-18b اهمیت این سیاره را برای ناسا به مراتب بیشتر از پیش کرده و این موضوع به این معنی است که باید منتظر اخبار بیشتری از K2-18b در آینده باشیم. ممکن است کشف بخار آب در سیاره فراخورشیدی K2-18b به اثبات وجود حیات فرازمینی ختم شود؟ بنظر می‌رسد برای یافتن پاسخ این سوال، تنها کافی است کمی بیشتر صبر کنیم!