خانه وانا ونتوری (ونچوری)

نگار 1373 · 5/9/19

خانه مادر ونچوری (ونتوری) اثر رابرت ونچوری

از دهه ی شصت میلادی، موضوع پست مدرن در معماری به صورت یک سبک مهم مطرح شد و انتقادات زیر بنایی به اندیشه ی منطق گرا و تکنومدار معماری مدرن وارد گردید. آغازگر این جنبش کسی نبود مگر یکی از شاگردان لوی کان به نام رابرت ونچوری.خانه مادر ونچوری اگر از نظر کوربوزیه خانه ماشینی است برای زندگی، از نظر رابرت ونچوری خانه خانه است و باید دارای نمادهای خانه در هر فرهنگ و جامعه باشد.

هماهنگی همیشه در معماری خصوصا در معماری مدرن یک مزیت بوده است. اما رابرت ونتوری این سوال را مطرح کرد که چرا باید چنین باشد؛ چرا خارج ساختمان باید لزوما انعکاسی از درون آن باشد و...

ونتوری سعی در پاسخ دادن به این سوالات در کتاب خود به نام "تضاد و پیچیدگی در معماری" در سال 1964 نمود. او در هنگام نگارش این کتاب، طراحی یک خانه برای مادرش را نیز بر عهده داشت. این خانه نماد انرژی و ابتکار ونتوری است. کار ساخت خانه وانا ونتوری در شهر فیلادلفیا از ایالت پنسیلوانیای آمریکا در سال 1962 انجام شد. این طرح در شش مدل کاملا کار شده تکمیل شد؛ ساختمان چیزی بیش از یک خانه بود و مانیفیستی برای معماری جدید یعنی معماری پست مدرن محسوب می شد و اگرچه بسیار کوچک بود، بزرگتر از آنچه که بود می نمود.

نمای روبروی ساختمان یک فرم جناقی عریض متقارن شبیه یک سنتوری کلاسیک؛ همراه با ورودی اصلی در وسط آن می باشد. تضاد بلافاصله خود را در توزیع درها و پنجره ها نشان می دهد که در تعادل با یکدیگر قرار دارند ولی به طور نامتقارنی آرایش یافته اند و پاسخگوی نیازهای عملکردی پلان هستند؛ یک پنجره نواری مدرن برای آشپزخانه در سمت راست و یک جفت پنجره مربعی شکل برای اتاق خواب و حمام در سمت چپ. این امر نپذیرفتن هماهنگی نبوده بلکه هماهنگی و ناهماهنگی، تقارن و عدم تقارن در آن واحد می باشد؛ در یک ساختمان هماهنگ، هرچیزی جایی مخصوص خود را داشته و به گونه ای سازگار در ارتباط با عناصر دیگر قرار دارد. خانه واناونتوری قطعا اولین ساختمان پست مدرن است و منتقدی به نام فردریک شوارتز پا را از این فراتر نهاده و آن را اولین اثر هنری پست مدرن می داند.

این خانه در عین داشتن تقارن نامتقارن ، در عین وحدت، دارای کثرت و در عین پیچیدگی و تضاد در فرم، دارای قرائت ساده برای عامه مردم به عنوان یک خانه مسکونی است.

خانه مادر ونچوری ، اولین ساختمان ساخته شده به سبک پست مدرن و نماد این معماری است. این خانه را رابرت ونچوری برای مادرش در سال ۱۹۶۲ در نزدیکی شهر فیلادلفیا در ایالت پنسیلوانیا در آمریکا ساخت، ونچوری در طرح خود از نمادهایی همچون بام شیبدار، پنجره ، قوس سر در ورودی و لوله دودکش استفاده کرد که در غرب از جمله در آمریکا، نمادها و نشانه های یک خانه شمرده می شود. هر کس در غرب، در نگاه اول، این ساختمان را به عنوان یک خانه ی مسکونی تشخیص می دهد.

اگر چه نمای این ساختمان به صورت متقارن طراحی شده، ولی به دلیل پیچیدگی ها و ملزومات خاص در چیدمان اتاق ها، در نمای ساختمان پنجره ها به صورت نامتقارن طراحی شده اند. در سمت راست فضاهای نیمه خصوصی، همچون آشپزخانه ، پذیرایی و ناهار خوری قرار دارد. در سمت چپ فضاهای خصوصی، همچون اتاق های خواب و حمام طراحی شده است. این عدم تقارن و دوگانگی در چیدمان پلان، در نما توسط بام شیبدار ، دیوار زیر دودکش و قوس تزئینی در بالای سر در ورودی به یگانگی و وحدت تبدیل شده است، لذا وحدت و یکپارچگی از طریق حذف آلمانهای مختلف ساختمان به دست نیامده، بلکه همه تناقضات و پیچیدگی های خانه در این طرح وجود دارد و وحدت در عین کثرت با شامل نمودن کلیه موارد موجود در بنا پدید آمده است.