فضانوردان باستانی: سازه‌ها و بناهای سنگی؛ استون هنج

MacTavish · 31/8/19

در سری قبلی از مجموعه مقالات فضانوردان باستانی به سازه‌ها و بناهای سنگی هوآمان پرداختیم. در این سری نگاهی می‌اندازیم به دوایر سنگی استون هنج که در جنوب انگلستان قرار دارد. کارشناسان معتقدند، استون‌ هنج 4500 سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است. این سازه یک شاهکار مهندسی به‌حساب می‌آید که در آن زمان تنها با کمک چند 100 نفر و با استفاده از ابزار و امکانات ابتدایی ساخته شد. با این حال تا امروز دلیل ساخت استون‌ هنج روشن نشده است، هر چند نظریه‌های زیادی در مورد کاربرد و دلیل ساخت این دوایر سنگی وجود دارد که هنوز هیچ یک از آن‌ها به یقین ثابت نشده‌اند. با گجت نیوز همراه باشید.

فضانوردان باستانی: سازه‌ها و بناهای سنگی؛ استون هنج

این تخته سنگ‎ها به صورت یک دایره متحدالمرکز در کنار همدیگر چیده‌ شده‌اند. بسیاری بر این باورند حرکت دادن سنگ‌های غول‌پیکر به محل موردنظر، کار بسیار طاقت فرسایی بوده است. نکته اسرارآمیز در مورد این بنا این نیست که چرا این بنا ساخته شده است، بلکه مهم‌تر این است که قرارگیری این سنگ‌ها در کنار یکدیگر به چه صورت بوده است و با چه قدرتی توانسته‎اند سنگ‎هایی با این وزن و حجم را در کنار یکدیگر قرار دهند. استون‌ هنج از دو دایره‌سنگی متحد‌المرکز تشکیل شده است که ارتفاع سنگ‌های دایره درونی آن به 7 متر و وزن‌شان به حدود 46 تن می‌رسد.

بر اساس یک نظریه، این گودال‌ها احتمالا روزی الوارهایی را به صورت ایستاده در خود جای داده بودند، اما تاکنون هیچ مدرکی که این فرضیه را تایید کند به دست نیامده است. دایره درونی استون‌ هنج در حدود هزار سال بعد ساخته شده است. در این زمان حدود 74 تخته سنگ عظیم که وزن بعضی از آن‌ها به 50 تن می‌رسید. از این تعداد 30 تخته سنگ دایره درونی به قطر سی‌متر را تشکیل می‌دهند، 29 تخته سنگ به صورت افقی روی این تخته‌سنگ‌های ایستاده قرار گرفتند و 15 تخته‌سنگ آخر هم که از بقیه سنگ‌ها عظیم‌تر هستند، به شکل یک نعل اسب درون این دایره دوم قرار گرفتند. مطالعات کارشناسی که به تازگی صورت گرفته نشان می‌دهد برای انتقال این سنگ‌های 50 تنی از “مارلبرو داون” به محل فعلیشان، باید لااقل 600 مرد قوی‌هیکل در عملیات انتقال این سنگ‌ها شرکت می‌کردند.

در طول سال‌های گذشته، ساخت این بنای سنگی عظیم به اقوام مختلفی نسبت داده شده است، اما قوم سازنده استون‌هنج تا امروز هنوز مشخص نشده است. بر اساس پرطرفدارترین نظریه، ساخت این بناهای باستانی عظیم توسط اقوام نوسنگی در حدود 5 هزار سال پیش آغاز شد و بعدها توسط قوم دیگری که به تازگی شکوفا شده بود، ادامه یافت. برخی کارشناسان احتمال می‌دهند این قوم دوم که به قوم بیکر مشهور شده‌اند، از قسمت قاره‌ای اروپا به انگلستان آمده باشند، اما تاکنون هیچ مدرکی که این نظریه را تایید کند به دست نیامده است. نخستین مطالعات علمی در مور این سازه باورنکردنی در سال 1740 میلادی توسط “ویلیام استاکرلی” صورت گرفت. “استاکرلی” نخستین نقشه دقیق از استون‌هنج را تهیه کرد و با مطالعه این نقشه متوجه ارتباط احتمالی این بنا حرکت خورشید و ستارگان شد . این دوایر سنگی در جهت شمال‌ شرقی ـ جنوب‌ غربی ساخته شده است و احتمالا سازندگان آن هنگام ساخت آن قصد پیش‌بینی نقاط اعتدال بهاری و پاییزی و نقاط انقلاب تابستانی و زمستانی را داشته‌اند.

بنابر مطالعات انجام شده روی این سنگ‌ها، در نقطه انقلاب تابستانی، یعنی روز 21 ژوئن، خورشید از شمالی‌ترین بخش دایره بیرونی طلوع می‌کند و نخستین اشعه‌های آن درست از میان نعل اسب درونی رد می‌شود. به گفته کارشناسان، بسیار بعید است که چنین چیزی صرفا بر اثر تصادف به وجود آمده باشد. اما داغ‌ترین بحث و جدل‌های علمی پس از چاپ کتاب «رمزگشایی از استون‌هنج»، نوشته جرالد هاوکینز، ستاره‌شناس انگلیسی در سال 1963 درگرفت. هاوکینز در کتاب خود بر ارتباط استون‌هنج با حرکت ستارگان و نقاط اعتدالین و انقلابین تاکید کرد و گفت که از استون‌هنج در دوران باستان برای پیش‌بینی کسوف و خسوف خورشید و ماه استفاده می‌شده است. اما این نظریه در سال‌های اخیر و از سوی باستان‌شناسان و کارشناسانی چون ریچارد اتکینسن رد شده است. نخستین حفاری‌های علمی در استون‌ هنج در اواخر قرن هجدهم میلادی توسط ویلیام کانینگتن و ریچارد کالت‌هور صورت گرفت.

درسال 1810، با بررسی یکی از تخته‌سنگ‌ها متوجه شدند که این تخته‌سنگ در ابتدا ایستاده بوده است و در سال‌های اخیر سقوط کرده است. در حدود سال 1840، چارلز داروین، دانشمند مشهور، از خانواده آنتروبوس که آن زمان مالکیت استون‌ هنج را در اختیار داشت اجازه گرفت تا برای بررسی تئوری خود درزمینه نقش کرم‌های خاکی در تخریب محوطه‌های باستانی در استون‌ هنج به حفاری‌های محدودی دست بزند. در شب تحویل سال 1900 میلادی، یکی دیگر از تخته‌سنگ‌های عظیم دایره درونی افتاد و خانواده آنتوبوس، یک مهندس معدن به نام ویلیام گاولند را مامور کردند تا این تخته‌سنگ را به حالت اولش برگرداند. ویلیام گاولند به رغم آن که هیچ تجربه‌ای در زمینه باستان‌شناسی نداشت، در طول حفاری‌های خود یکی از دقیق‌ترین و جامع‌ترین گزارش‌های مربوط به عملیات صورت گرفته در استون‌ هنج را تهیه کرد. اما بزرگترین حفاری باستان‌شناسی در استون‌هنج پس از انتقال مالکیت این محوطه باستانی به دولت انگلستان، در سال 1919 و توسط ویلیام هاولی و دستیارش رابرت نیوال صورت گرفت. بزرگ‌ترین نتیجه حفاری‌های هاولی و نیوال که تا سال 1926 به طول انجامید، روشن شدن این نکته بود که استون‌ هنج برخلاف آنچه تا آن زمان تصور می‌شد در چند مرحله و در طول یک دوره زمانی طولانی ساخته شده است.

تحقیقات ریچارد اتکینسن، استوارت پیگات ومارکوس استون که در دهه 1950 میلادی و تحت نظر انجمن عتیقه‌شناسان انگلستان صورت گرفت، زمان‌بندی نسبتا دقیق مراحل مختلف ساخت استون‌ هنج را که تا امروز نیز معتبر باقی مانده است، آشکار کرد. استون‌هنج در دوران معاصرو امروز یکی از بزرگترین جاذبه‌های فرهنگی و توریستی کشور انگلستان است، به طوری که سالانه نزدیک به یک میلیون توریست انگلیسی و خارجی از این محوطه باستانی دیدن می‌کنند. در عین حال بررسی‌های علمی در مورد استون‌ هنج نیز ادامه دارد و هر روز فرضیات جدیدی درباره چگونگی و علت ساخت این بنای سنگی منحصر به فرد مطرح می‌شود. با این وجود هنوز هیچ یک از این تئوری‌ها نتوانسته‌اند توضیحی قانع‌کننده و همه‌جانبه در مورد استون‌ هنج فراهم کنند و به این ترتیب راز این محوطه باستانی 5 هزارساله تا امروز سر به مهر باقی مانده است.

اینکه استون هنج چگونه به مکانی تا این حد ارزشمند تبدیل شد هنوز مشخص نیست. عجیب‌ترین و مرموزترین شواهد دقیقا در خود محل استون هنج قرار دارند؛ سه حفره‌ی بزرگی که تیرهایی از الوار توتم مانند را در خود جای‌داده‌اند. زغال و استخوان‌های پیداشده به تاریخی بین ۷ هزار تا ۸ هزار سال پیش از میلاد بازمی‌گردند. سؤالی مطرح می‌شود که آیا این مکان توسط انسان‌هایی در گذشته‌ی بسیار دور حتی پیش از استون هنج، مقدس بوده است؟ ازنظر دکتر پارکر این سوالی است که روزی به آن پاسخ خواهیم داد. مایکل پارکر پیرسون از کالج دانشگاه لندن خانه‌ای را در منطقه‌ی دورینگتون والز و همچنین ریور اون «River Avon» حفاری نموده است؛ وی این فرضیه را مطرح می‌کند که سازندگان بخش اصلی استون هنج ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد در اینجا می‌زیستند. سنگ‌های عظیمی که هرکدام حدود ۴۰ تن وزن داشتند، تا اینجا حرکت داده شده و کنده‌کاری شدند. ازنظر وی سنگ‌های کوچک‌تر کات کبود که هرکدام ۲ تن وزن دارند طی مرحله ابتدایی ساخت از کوهستان پرسلی «Preseli» در ولز به استون هنج آورده شده و سپس سنگ‌های بزرگ‌تر با غلتک به آنجا آورده شده‌اند.

ازآنجایی‌ که بریتانیایی‌ها در ابتدا زبان مکتوب نداشتند، ساده‌ترین سوال – یعنی چرا اصلا استون هنج ساخته شد – هنوز بی‌جواب مانده است.دکتر پارکر پیرسون، معتقد است بریتانیایی‌ها در محل دورینگتون والز برای برپایی جشن گرد هم می‌آمدند و سپس برای تکریم نیاکان خود به استون هنج می‌رفتند. سال گذشته در مجله‌ی «Antiquity» دکتر پارکر پیرسون و همکاران وی، بقایای اسید چربی را که درون ظروف پخت غذا شناسایی کرده بودند، توصیف نمودند: ما منوی غذایی‌شان را کشف کردیم»؛ گوشت خوک و گاو، که آب پز و گریل شده است، به همراه مغز فندق، انواع توت و سیب. سبک غذایی آن‌ها عموما متشکل از مقادیر زیادی گوشت است. این محل‌های قرارگیری تیرهای چوبی از هر چیزی در این مکان غیر از منطقه بلیک مید و یک حفره‌ی دیگر که به‌تازگی سن آن مشخص شده بسیار قدیمی‌تر هستند. دکتر ژاکس عنوان می‌کند که استخوان‌های موجود در آنجا – که عمدتا از گاومیش کوهان‌دار، از اجداد بزرگ گاوهای امروزی و همچنین گوزن قرمز و گراز وحشی هستند – به تاریخ ۷۵۰۰ سال پیش از میلاد بازگشته و هم‌پوشانی زمانی با حفره‌های استون‌ هنج دارد.

در حال حاضر بحث‌های فراوانی پیرامون سایت باستانی وود‌هنج وجود دارد که بسیار شبیه به استون‌هنج است. باستان‌شناسان این سایت را کمی دورتر از سنگ شگفت‌انگیز و عجیب یافته‌اند. آن‌ها هنگام باز‌آرایی سایت، حلقه‌ای از چوب را که به سر مزار کودکی در مرکز حلقه هدایت می‌شد، کشف کردند. برخی بر این باورند که کودک به‌عنوان یک قربانی کشته شده بود. مخالفان این نظریه معتقدند، پژوهشگران بیش از حد در مورد ساختار چوب هیجان زده شدند و ادعا می‌کنند چیزی جز یک حصار روستایی نیست.

ارتباط بین این دو در آینده مشخص خواهد شد اما به نظر می‌رسد اینجا جایی باشد که سازندگان استون هنج می‌زیستند. در محل چشمه ابزارهای تهیه‌شده با سنگ چخماق و استخوان‌های دور ریخته شده بسیار است. دکتر ژاکس همچنین فرضی مبنی بر برگزاری جشن‌ها در بلیک مید پیش از دورینگتون والز را مطرح می‌کند. سنگ‌های ظاهرا جادویی در چشمه که ظاهری طبیعی دارند اما چند ساعت پس از خروج از چشمه به رنگ صورتی درخشان تغییر پیدا می کنند. این چشمه که هیچ‌گاه یخ نمی‌زند و از آب‌های زیرزمینی تغذیه می‌شود نیز به‌نوعی جادویی در نظر گرفته می‌شود. چندین سال پیش، یکی از داوطلبان، سنگی با ظاهر جالب‌توجه از چشمه پیدا کرد و در جیب خود گذاشت. این سنگ چند ساعت بعد به رنگ صورتی درخشان تغییر رنگ داد. جلبک‌ها تنها در شرایط معین نیمه سایه رشد می‌کنند و به نظر می‌رسد در طی ۹۵۰۰ سال گذشته این وضعیت تغییر نکرده باشد. کم‌کم متوجه می‌شویم که اینجا مکان بخصوصی بوده که اتفاقات عجیبی نیز در آن رخ می‌دهد. وی امیدوار است حفاری‌ها نه‌تنها fvhd پیدا کردن خانهT بلکه تا پیدا کردن یک روستا گسترش یابد.

پس از پایان مرحله‌ی اصلی ساخت استون هنج در حدود ۲۴۰۰ سال پیش از میلاد، این یادمان تغییر پیدا کرد اما دیگر دوره‌ی ساخت یادمان‌های عظیم به پایان رسیده بود. ازنظر دکتر پارکر پیرسون این مسئله نشان می‌دهد چگونه دنیا و سبک زندگی مردم در آن زمان از اساس تغییر کرده است. افراد جدیدی از اروپا عبور کرده و ابزار فلزسازی و برنز را با خود به فرهنگ عصر سنگی آوردند. این تغییر بسیار جالب‌توجه است، چراکه استون هنج – از این حیث که یک اثر سنگی است- دیگر وداع با عصر سنگی محسوب می‌شود. پژوهش‌های تازه دانشمندان دانشگاه آدلاید در استرالیا نشان می‌دهد که ساختار هندسی سنگ‌های استون هنج درواقع می‌تواند یک نوع رایانه‌ی باستانی باشد. استون‌هنج Stonehenge یادمانی پیشاتاریخی است که در کشور انگلستان و در شهرستان ویلتشایر واقع شده و این اثر باقی‌مانده از دوران عصر برنز و دوران نوسنگی است و براساس تاریخ‌گذاری رادیوکربن ۲ تا ۳ هزار سال قبل از میلاد قدمت آن تخمین زده شده است. در این میان دانشمندان مدت‌هاست گمان می‌کنند این سنگ‌های رو به آسمان در واقع رایانه‌های اخترشناسی غول‌پیکر هستند.

اما همه با این تصور موافق نبوده‌اند. اما حالا تیمی از دانشمندان دانشگاه آدلاید در استرالیا با ارایه آمار و ارقام ثابت کرده‌اند برخی از قدیمی‌ترین سنگ‌های ایستاده با هدف از پیش تعیین شده‌ای برای بیگانگان آن هم با توجه به حرکات خورشید و ماه ساخته شده و شکل گرفته‌اند. این سنگ‌های ایستاده بیش از ۵ هزارسال پیش و در اواخر عصر نوسنگی و اوایل عصر برنز ساخته شده‌اند. ابعاد این سنگ‌ها متنوع است به طوریکه از ۹ تا ۴۵۰ متر پهنا متفاوت هستند.مهمترین سنگهای ایستاده «استون هنج» هستند که در بریتانیا واقع شده اند و جالب اینکه ساخت آنها به پیش از اهرام ثلاثه مصر باز می گردد. تصور می شود حدود ۱.۵ روز – انسان صرف ساخت این سازه‌های سنگی شده است. باتوجه به ساختار کلی سازه سنگی استون هنج، تصور مردم از قدیم بر این است که این سنگ‌های مرموز برای نمایش دنیای بیگانه اعماق فضا آن هم با توجه به جابجایی خورشید و ماه در آسمان زمین ساخته شده‌اند.

دانشمندان از دهه ۶۰ میلادی متوجه شدند این سنگ‌های ایستاده به جز رصدخانه‌های باستانی، در واقع می‌توانند رایانه‌های ابتدایی هم محسوب شوند. با این حال هیچ گاه این امکان فراهم نشده بود که مشخص شود این سنگها به طور تصادفی در این وضعیت خاص قرار نگرفته‌اند. حالا دانشمندان دانشگاه آدلاید با استفاده از آنالیزهای دو و سه بعدی متوجه شده‌اند که مجموعه سنگ‌های ایستاده دیگری نظیر آنچه که در اسکاتلند رو به آسمان قرار گرفته‌اند تمرکزی از همترازی خورشید و ماه را نشان می‌دهند و به همین دلیل حالا می‌توان با قاطعیت گفت این این سنگ‌ها و البته استون هنج رایانه‌های واقعی هستند.