گشتی در خانه موزه‌ سرگئی کارالیوف؛ معمار برنامه فضایی شوروی

MacTavish · 28/8/19

سرگئی کارالیوف، طراح ارشد برنامه فضایی شوروی است و از او به‌عنوان پدر کیهان‌نوردی کاربردی یاد می‌شود. در این مطلب به محل زندگی او سری می‌زنیم.

از سرگئی پاولوویچ کارالیوف به‌عنوان معمار و طراح ارشد برنامه‌ی فضایی شوروی یاد می‌شود و حتی بسیاری از افراد، او را به‌عنوان پدر کیهان‌نوردی کاربردی می‌شناسند. برخی از اولین گام‌های بشر در رسیدن به فضا، از جمله پرتاب اولین ماهواره و ارسال اولین انسان به فضا، به‌لطف مهارت‌های فنی و مدیریتی وی برداشته‌ شدند.

پیش از این در زومیت با زندگی و دستاوردهای کارالیوف آشنا شده‌ایم؛ اما در این مطلب قصد داریم نگاهی به محل زندگی وی داشته باشیم که اکنون به موزه تبدیل شده است. خانه‌ای که در تصاویر می‌بینید، در سال ۱۹۵۹ بنا شده است و به‌خاطر موفقیت کارالیوف در ارسال اولین ماهواره، یعنی اسپوتنیک ۱، به فضا به وی اهدا شد.

شاید این خانه کوچک باشد؛ اما نباید از یاد برد که در اتحاد شوروی، خانه‌های مستقل از جمله موارد لوکس به‌شمار می‌رفتند و داشتن خانه‌ای شخصی در مسکو یک افتخار بزرگ بود. مقامات شوروی در ابتدا یک آپارتمان و یک خانه‌ی ییلاقی را (که در شوروی «داچا» نامیده می‌شد) به کارالیوف پیشنهاد کردند؛ اما او این پیشنهاد را رد کرد.

سرگئی کارالیوف در حال مکالمه با یوری گاگارین در فضا

طراح ارشد به‌خوبی می‌دانست که به‌دنبال چه چیزی است؛ او خانه‌ی شخصی خود را می‌خواست. زمانی‌که خانه‌ای شخصی به کارالیوف اهدا شد، او آپارتمان قبلی خود را فروخت تا ۶ سال پایانی عمرش را همراه‌با همسرش نینا ایوانوونا در این خانه سپری کند. پس از مرگ سرگئی، نینا از مقامات شوروی خواست تا این خانه را به موزه تبدیل کنند. از این زمان تاکنون، فضای داخلی خانه به‌دقت حفظ شده است و بسیاری از اشیاء در همان جایی قرار دارند که در روز مرگ کارالیوف قرار داشتند.

پیشاپیش بابت کیفیت پایین برخی از تصاویر عذرخواهی می‌کنیم. دلیل اصلی این مسئله، کوچک بودن فضای خانه است؛ به‌طوری‌که در برخی مواقع فضای کافی برای ثبت عکس وجود ندارد.

در تصویر زیر، کمد لباس‌ها را می‌بینید. لباس‌های آویزان‌شده همان‌هایی هستند که کارالیوف در آخرین روز از زندگی خود و پیش از رفتن به بیمارستان برای جراحی پوشیده بود؛ همان جراحی که منجر به مرگ وی شد.

تصویر پایین، اتاق نشیمن را نشان می‌دهد. روی میز، روزنامه‌ها و مجلات موردعلاقه‌ی کارالیوف را می‌بینید. دراین‌میان می‌توان به پراودا (حقیقت) که روزنامه‌ی رسمی حزب کمونیست بود، اوگونیوک (اخگر) و نائوکا-ای‌-ژیزن (علم و زندگی) اشاره کرد. شومینه‌ای نیز در تصویر دیده می‌شود که داستان جالبی را با خود به‌همراه دارد؛ داستانی که البته ممکن است واقعی نباشد. گفته می‌شود به‌طور معمول از این شومینه استفاده نمی‌شد؛ اما یک‌بار یوری گاگارین تلاش کرد تا این شومینه را روشن کند ولی مشکلی به‌وجود آمد و دود به درون اتاق وارد شد. براساس این داستان، لکه‌ی سیاه شومینه مربوط‌به همین اتفاق است.

رومُبلی‌های موجود در تصویر هم مربوط‌به دوران حیات کارالیوف هستند. از آن‌ها برای تمیز ماندن مبل‌ها استفاده می‌شد و معمولا هیچ‌وقت برداشته نمی‌شدند.

در تصویر زیر، پیانوی سرگئی و نینا ایوانوونا را می‌بینید. نینا مهارت خوبی در نواختن پیانو داشت.

یکی دیگر از بخش‌های طبقه‌ای اول این منزل، آشپزخانه‌ای کوچک است. البته باید گفت که همین آشپزخانه‌ی کوچک، در مقایسه با آشپزخانه‌های موجود در دیگر خانه‌ها و آپارتمان‌های شوروی در دهه‌ی ۶۰ بسیار بزرگتر است.

تصویر بعدی هم اتاق ناهارخوری را نشان می‌دهد؛ اتاقی که در اکثر خانه‌های شوروی خبری از آن نبود. البته کارالیوف هم بیشتر برای مهمانی‌ها از این اتاق استفاده می‌کرد و غذا خوردن در آشپزخانه را ترجیح می‌داد. رادیو در سمت چپ تصویر هم از محصولات شرکت تلفونکِن و ساخت آلمان است.

حمام، اتاق پیشخدمت و تراس در طبقه‌ی اول قرار دارند؛ اما در زمان ثبت تصاویر، امکان بازدید عموم از آن‌ها فراهم نبود. در تصاویر زیر هم درِ ورودی اتاق نشیمن را می‌بینید. یکی از ویژگی‌های جالب این در چوبی، وجود ویترین‌های شیشه‌ای است که مجسمه‌های چینی در آن قرار گرفته‌اند. این مجسمه‌ها از جمله موارد تزئینی بسیار رایج در دوران شوروی بودند.

کتابخانه‌ی شخصی کارالیوف در طبقه‌ی دوم قرار دارد و اغلب کتب ادبی-هنری و منابع تخصصی را در خود جای داده است.

درکنار پله‌های منتهی به طبقه‌ی دوم، نسخه‌ای از مجسمه‌ی «به‌سوی ستارگان» از گریگوری پوستنیکوف را می‌بینیم. روی پایه‌ی مجسمه نیز امضای برخی از اولین کیهان‌نوردان قرار دارد. در راهرو منتهی به کتاب‌خانه، نقشه‌ای از سطح ماه به چشم می‌خورد. متاسفانه به‌دلیل محدودیت فضا نمی‌توان تصویر خوبی از این نقشه ثبت کرد.

تصویر بعدی، اتاق مطالعه‌ی کارالیوف را نشان می‌دهد. در این اتاق همه‌چیز به‌همان شکلی حفظ شده که در زمان حیات کارالیوف بوده است. پشت میز کار کارالیوف، مجسمه‌ی کوچکی از لنین و نقاشی پرتره‌ای از نینا، همسر سرگئی، قرار دارند.

کارالیوف مجموعه‌ی بزرگی از کتب تخصصی را در منزل خود نگه‌داری می‌کرد که بخشی از آن‌ها در قفسه‌ی اتاق مطالعه‌ی او قرار دارند. کره‌های ماه و مدل‌هایی از راکت‌ها و دیگر ادوات فضایی نیز از جمله مواردی هستند که نظر بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کنند. در گوشه‌ی دیگری از اتاق هم یک تخته سیاه قرار دارد که تصویر یک راکت روی آن نقش بسته است.

یکی از جزئیاتی که در طبقه‌ی دوم نظر ما را به خود جلب می‌کنند، دو دمبل کوچک هستند. کارالیوف، به‌توصیه‌ی پزشکان، از این دمبل‌ها برای ورزش استفاده می‌کرد.

در تصویر زیر، اتاق خواب سرگئی کارالیوف را می‌بینیم. در این اتاق چندین کاکتوس قرار دارد؛ کارالیوف علاقه‌ی زیادی به کاکتوس‌ها داشت و از آن‌ها با عنوان «دیوانه‌های من» یاد می‌کرد.

آخرین اتاق در طبقه‌ی دوم هم اتاق شخصی نینا است. همان‌گونه که پرتره‌ی نینا در اتاق مطالعه‌ی سرگئی قرار داشت، نینا هم تصویر پرتره‌ی سرگئی را در اتاق خود قرار داده بود. این زوج علاقه‌ی زیادی به یکدیگر داشتند.

تصاویر بعدی، نمای بیرونی خانه را نشان می‌دهند. این خانه‌ی کوچک در میان یک باغ کوچک واقع شده بود. یکی از اجزاء این باغ، آلاچیق کوچکی بود که سرگئی کارالیوف و همسرش بخشی از اوقات خود را آنجا سپری می‌کردند.