برنامه بازگشت انسان به ماه تا سال ۲۰۲۴ عملی خواهد شد؟

MacTavish · 28/8/19

دونالد ترامپ می‌خواهد فضانوردان به ماه بازگردند؛ اما طرح بلندپروازانه‌ی او با چالش‌های سـ*ـیاسی، مالی و فنی زیادی روبه‌رو است.

به‌نظر می‌رسد اوضاع زیاد هم برای مأموریت آرتمیس، مأموریت سرنشین‌دار ناسا برای بازگشت به ماه خوب پیش نمی‌رود. کاخ سفید، ناسا را مأمور کرده است تا سال ۲۰۲۴ این برنامه را عملی کند؛ بااین‌حال مشکلات بودجه و نقص‌های فنی همچنان بر سر راه این سازمان وجود دارد.

هنوز مشخص نیست ناسا می‌تواند تنها در چهار سال‌ونیم بر تمام چالش‌های سـ*ـیاسی، مالی و فنی پیروز شود و این برنامه را عملی کند یا خیر. به‌گفته‌ی رایان واتکینز، دانشمند قمری مؤسسه‌ی علوم سیاره‌ای:

اگر همه‌چیز خوب پیش برود، می‌توان موانع را کنار زد؛ اما باید همه‌ی عوامل دست‌به‌دست هم دهند.

رهبران ناسا باید در مورد چگونگی پیشرفت مأموریت آرتمیس، خواهر دوقلوی آپولو (آرتمیس در اساطیر یونان خواهر دوقلوی آپولو است) تصمیم‌های کلیدی بگیرند. راکت ناسا برای فرستادن انسان به اعماق فضا هنوز آماده نیست و پس از پایان برنامه‌ی آپولو در ۱۹۷۲ هیچ سطح‌نشین قمری جدیدی نیز توسعه داده نشده است. علاوه‌بر این کنگره بودجه‌ی ناسا را کنترل می‌کند و به نظر می‌رسد علاقه‌ای به تخصیص بودجه برای مأموریت‌های ماه ندارد.

ناسا از زمان پایان برنامه‌ی آپولو در سال ۱۹۷۲ تاکنون، هیچ سطح‌نشین قمری دیگری توسعه نداده است

ناسا برای رسیدن به هدف بلندپروازانه‌اش تلاش می‌کنند، در همین حین چین برای ارسال فضانورد به ماه تا اواسط ۲۰۳۰ آماده می‌شود. چین طی ده سال گذشته، مجموعه‌ای از مأموریت‌های بدون سرنشین ماه را با موفقیت به پایان رسانده است و در ماه ژانویه کاوشگر چانگ ای ۴ را به‌عنوان اولین فضاپیمای ساخت دست انسان در نیمه‌ی پنهان ماه فرود آورد.

به‌گفته‌ی مقام‌‌های چینی چهار مأموریت رباتیک دیگر برای ارسال به ماه برنامه‌ریزی شده‌اند که با چانگ‌ای ۵ شروع می‌شوند. چانگ‌ای ۵ قرار است در ماه دسامبر به ماه برود و سنگ‌ و خاک این قمر را به زمین بازگرداند. براساس پیش‌بینی پژوهشگران قمری این مأموریت‌ها آزمایش‌های علمی را پیاده‌سازی و زمینه‌ای برای فرستادن انسان به ماه فراهم می‌کنند. کریستوف بیشل، پژوهشگر مؤسسه‌ی قانون و سـ*ـیاست‌گذاری فضایی در لندن می‌گوید: «در دو دهه‌ی آینده، شاهد فرود فضانوردان چینی روی سطح ماه خواهیم بود.»

کمک از دیگران
ناسا برای بازگشت به ماه به‌دنبال واگذاری یک مجموعه وظایف مهم به شرکای تجاری است. این وظایف شامل آزمایش‌های فنی و علمی پرواز به سطح ماه و فراهم کردن زمینه‌ای برای مأموریت سرنشین‌دار نهایی است. در ماه مه، سازمان فضایی از امضای قرارداد با سه شرکت خبر داد که با سطح‌نشین‌های رباتیک، ۱۴ آزمایش را در سطح ماه انجام خواهند داد.

یکی از سازمان‌ها، Orbit Beyond در نیوجرسی است که در سه‌ماهه‌ی سوم ۲۰۲۰، سطح‌نشینی را به دریای ایمبریوم ماه ارسال خواهد کرد. به‌گفته‌ی جان مورس، سرپرست علمی Orbit Beyond در کنفرانس منابع فضایی در گلدن کلرادو، این کاوشگر حامل چند ابزار ناسا ازجمله ابزاری برای نظارت بر سطح پرتوهای کیهانی است که فضانوردان در معرض آن قرار می‌گیرند. آزمایش‌های نظارت بر اشعه قبلا هم در مأموریت‌هایی مثل چانگ‌ای ۴ انجام شده‌اند.

دریای ایمبریوم میزبان آزمایش‌های ناسا برای اندازه‌گیری میزان پرتوهای فضایی خواهد بود

تاکنون هیچ‌کدام از سطح‌نشین‌های پیشنهادی برای مأموریت بازگشت به ماه، ساخته، آزمایش یا پرتاب نشده‌اند
طی چند سال آینده، ناسا مأموریت‌های بیشتری را به شرکت‌های خصوصی واگذار خواهد کرد. این کاوشگرها به‌مرور پیچیده‌تر می‌شوند و با نمونه‌برداری‌های رباتیک از سنگ‌های ماه و نظارت بر موقعیت‌های فرود مأموریت‌های سرنشین‌دار به اوج خود می‌رسند.

در همین‌ حال، ناسا برنامه‌ی توسعه‌ی اسپیس لانچ سیستم (SLS)، راکت سنگین خود و کپسول مسافربری اوریون را به‌ پیش می‌برد که فضانوردان را به اعماق فضا حمل خواهند کرد. راکت SLS و اوریون هردو مدل‌هایی بازطراحی‌شده‌ی از نسخه‌های اولیه‌ای محسوب می‌شوند که ناسا برای ارسال فضانوردان به مأموریتی سیارکی و سپس مریخ درحال کار روی آن‌ها بود. اولین آزمایش بدون سرنشین ترکیب کپسول و راکت برای میانه‌ی ۲۰۲۰ زما‌بندی شده است و به‌نظر نمی‌رسد که اولین آزمایش سرنشین‌دار نیز پیش از آغاز ۲۰۲۲ انجام شود.

برنامه‌ی فرود
بزرگ‌ترین چالش ناسا در تلاش برای بازگشت به ماه پس از پرتاب با اوریون با SLS، ساخت سطح‌نشین بزرگی است که بتواند فضانوردان را به سطح ماه برساند. شرکت‌های تجاری چنین سطح‌نشینی را روی کاغذ طراحی کرده‌اند که یکی از آن‌ها بلو مون (Blue Moon)، سطح‌نشین ساخت بلو ارجین است. سطح‌نشین دیگر به لاکهید مارتین تعلق دارد که با اقتباس از سطح‌نشین فونیکس که سال ۲۰۰۸ روی مریخ فرود آمد، طراحی شده است؛ اما هیچ‌کدام از این وسایل نقلیه‌ی فضایی تاکنون ساخته، آزمایش یا پرتاب نشده‌اند.

از طرفی طراحی گیت‌وی (Gateway)، پایگاه مداری ماه نیز هنوز نامشخص است. براساس طرح ناسا، آرتمیس از این پایگاه به‌عنوان سکویی برای قدم گذاشتن به سطح ماه استفاده می‌کند. این پروژه، بازسازی یکی از برنامه‌های ناتمام ناسا است که قرار بود به‌عنوان بخشی از طرح سال ۲۰۱۳ برای ارسال فضانوردان به سیارکی در نزدیکی زمین اجرا شود.

در ماه مه، ناسا از طرح خرید اولین بخش گیت‌وی از شرکت Maxar Technologies در وست مینیستر کلورادو خبر داد. این بخش، ماژولی برای انتقال انرژی و پیشرانه است؛ اما هنوز مشخص نیست که دیگر بخش‌های ایستگاه قمری ناسا از کجا خواهند آمد و تا چه‌ اندازه پیچیده خواهند بود. این سازمان تنها جزئیاتی را در مورد نحوه‌‌ی همکاری سطح‌نشین‌های بدون سرنشین، پروازهای سرنشین‌دار و گیت‌وی با یکدیگر و پیشبرد این طرح‌ها در چهار سال‌ونیم آینده منتشر کرده است. به‌گفته‌ی توماس زوربوخن، سرپرست واحد علمی ناسا:

موفقیت این طرح‌ها مستلزم همکاری تمام بخش‌ها با سرعت بالا است و سهام‌داران متعدد در میزان این سرعت نقش دارند. البته باید احتمال خطا را هم در نظر گرفت.

شرکت‌هایی مثل Blue Origin سطح‌نشین‌هایی را طراحی کرده‌اند که هنوز به پرواز درنیامده‌اند

مشکلات و چالش‌های سـ*ـیاسی
کنگره که بودجه‌ی ناسا را کنترل می‌کند، کمی نسبت به مأموریت بازگشت به ماه بی‌میل است. در تاریخ ۲۵ ژوئن، مجلس نمایندگان تحت کنترل دموکرات‌ها، لایحه‌ی هزینه‌ی ۲۰۲۰ ناسا را تصویب کرد که در آن، درخواست مأموریت آرتمیس نادیده گرفته شده بود. بااین‌حال، سنای تحت کنترل جمهوری‌خواهان هنوز باید در مورد بودجه‌ی پیشنهادی سال ۲۰۲۰ ازجمله درخواست ناسا برای تأمین مالی آرتمیس تصمیم‌گیری کند.

کشمکش‌های طولانی با کنگره بر سر تأمین مالی، تلاش‌های ترامپ برای بازگشت به ماه را بر باد می‌دهد. طرحی که جورج بوش پدر در سال ۱۹۸۹ پیشنهاد داد، هرگز نتوانست رأی کنگره را دریافت کند؛ و برنامه‌‌ای که جورج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد، توسط باراک اوباما در سال ۲۰۱۰ رد شد؛ اما بعد از آن در سال ۲۰۱۱ برنامه‌ی توسعه‌ی راکت SLS را آغاز کرد که ترامپ امروزه قصد استفاده از آن را دارد.

کشمکش‌های طولانی با کنگره بر سر تأمین مالی، تلاش‌های ترامپ برای بازگشت به ماه را بر باد می‌دهد
ترامپ ابتدا پیشنهاد ارسال فضانوردان به ماه را در سال ۲۰۱۷ مطرح کرد و در عرض چند ماه، ناسا اعلام کرد تا سال ۲۰۲۸ به این هدف خواهد رسید؛ اما ابتدای امسال، ترامپ سال ۲۰۲۴ را به‌عنوان ضرب‌العجل برنامه‌‌ی آرتمیس تعیین کرد. به عقیده‌ی جیم برایدنستاین، مدیر ناسا، این مهلت برای پایان دادن به کشمکش‌های سـ*ـیاسی بین رئیس‌جمهوران بر سر بازگشت به ماه تعیین شده است. درصورتی‌که ترامپ بار دیگر پیروز انتخابات آتی شود، تا ژانویه‌ی ۲۰۲۵ بر سرکار باقی خواهد ماند؛ بدین معنی که فرود بر سطح ماه حداقل ازنظر تئوری در دوره‌ی ریاست جمهوری او اتفاق خواهد افتاد.

به‌گفته‌ی تیسل مویر هارمونی، تاریخ‌شناس فضایی و سرپرست موزه ملی هوافضای اسمیتسونین در واشنگتن دی‌سی، تقریبا همه‌چیز در مورد آرتمیس با آپولو متفاوت است. جان اف‌کندی، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سال ۱۹۶۱، برنامه‌ی فرود بر ماه را به‌عنوان راهی برای تثبیت موقعیت ایالات‌متحده به‌عنوان ابرقدرت جهانی خواستار شد و هر دو مجلس نمایندگان و سنا نیز از همان ابتدا از این هدف پشتیبانی کردند. هارمونی می‌گوید:

این نوع برنامه‌ها به‌شدت پرهزینه و وابسته به اختیارات سـ*ـیاسی هستند. درگذشته هر دو گروه جمهوری‌خواه و دموکرات به برنامه‌ی آپولو علاقه‌مند بودند. صرف‌نظر از اینکه ترامپ بتواند حمایت‌های لازم برای این برنامه را جذب کند، خروجی آرتمیس هم بسیار مهم خواهد بود.

چین هم با موانع مختلفی برای فرستادن انسان به ماه روبه‌رو است. چین فضانوردان را به آزمایشگاه‌های فضایی در مدار پائین زمین فرستاده و به‌دنبال تکمیل یک ایستگاه فضایی تا سال ۲۰۲۲ است، اما هیچ تجربه‌ای برای فرستادن انسان به فضاهای دورتر که نیازمند فضاپیما و فناوری فرود پیشرفته‌تری است، ندارد. به‌گفته‌ی بیشل، بزرگ‌ترین چالش این کشور احتمالا توسعه‌ی راکت مناسب برای ارسال انسان به اعماق فضا است.